اصول استفاده از علائم نگارشی

در هنگام صحبت کردن، می‌توان لحن صدا و گفتار را برای بیان تاکید و سایر احساسات تغییر داد، اما در هنگام نوشتن امکان چنین عملی وجود ندارد. دراین حالت، علائم نگارشی و اصول استفاده از علائم نگارشی در یک متن نوشته شده می‌توانند چنین نقشی را ایفا کنند.

نشانه‌های نگارشی یعنی استفاده از علامت‌ها و نشانه‌های استاندارد در یک متن به‌منظور جداسازی کلمات به جمله‌ها، بندها و عبارات که به روشن شدن معنا و مفهوم یک متن می‌انجامد. دانستن نحوه استفاده از این علامت‌ها تنها به یک موضوع ساده ختم نمی‌شود، بلکه می‌تواند بسیار پیچیده باشد.

نشانه‌گذاری‌های نگارشی مناسب همانند یک راهنما در یک متن عمل می‌کنند، به‌گونه‌ای که مخاطب را برای درک ایده‌ها و نظرات شرح داده شده در متن راهنمایی می‌کند. همچنین این نشانه‌های نگارشی به مخاطب اعلام می‌کند که چه‌موقع باید سرعت خواندن خود را کم کند، افزایش دهد یا حتی مکث کند و متوقف شود.

به‌این‌ترتیب، با یادگیری نحوه استفاده از تمامی علامت‌های نگارشی در مقاله؛ می‌توان ایده‌ها، عقاید و استدلال‌های نوشته شده در متن را  واضح و روان‌تر بیان کرد و ازطرفی خواننده می‌تواند ارتباط کامل‌تری با متن ارائه شده برقرار کند. برای مطالعه بیشتر تا انتها مقاله همراه گرامرلی باشید.

اهمیت و ضرورت استفاده از علائم نگارشی

نگارش رسمی به زبان فارسی چیزی فراتر از انتخاب کلمات مناسب و درست است. اکثر دانشجویان و دانش‌آموزان در مقاله‌ها و پروژه‌های خود به‌‌غیر از نقطه و ویرگول از سایر علامت‌های نگارشی به‌ندرت استفاده می‌کنند، که دلیل اصلی آن می‌تواند عدم آگاهی از اصول استفاده از علائم نگارشی باشد.

درواقع شما می‌توانید مقاله یا متنی را تنها با دو علامت نگارشی نقطه و ویرگول بنویسید، اما آن نوشته خیلی خوب از کار درنمی‌آید. این کار دقیقا مثل این است که شما بخواهید خانه‌ای را تنها با چکش و اره بسازید. بدین‌ترتیب از اهمیت و ضرورت اصول استفاده از علائم نگارشی در یک متن یامقاله می‌توان به موارد زیراشاره کرد:

• نشانه‌گذاری‌ها در درجه اول به نشان دادن مکث‌ها و همچنین تاکید بر ایده‌ها و افکار خاصی که در متن عنوان شده‌اند، کمک می‌کند.
• استفاده از این علامت‌ها در متن به خواننده در درک انتقال پیام متن کمک شایانی می‌کند.
• استفاده از علامت نگارشی نامناسب و اشتباه، مثلا: قرار ندادن یک نقطه در جمله؛ می‌تواند به معنای کل یک عبارت خدشه وارد کند و باعث تغییر معنای آن شود.
• استفاده و کاربرد صحیح این علامت‌های نگارشی به‌ویژه در نگارش متون آکادمیک بی‌نهایت ضروری است، زیرا به تقویت و بازخورد مثبت استدلال‌هایی که در متن ذکر می‌شود، کمک زیادی می‌کند.

بنابراین آگاهی از نحوه‌ی استفاده از علائم نگارشی مناسب و بجا برای نگارش کتاب، پروژه، مقاله‌های دانشگاهی و تخصصی بسیار مهم است. شما می‌توانید نمونه‌ای از کاربرد مناسب و صحیح استفاده از این نشانه‌گذاری‌های نگارشی را در ترجمه مقاله مشاهده کنید.

در این مطلب سعی شده است که به تمامی علامت‌های نگارشی مورد استفاده در ادبیات فارسی به همراه اصول و کاربرد نحوه استفاده صحیح از این علائم؛ به‌طور مفصل پرداخته شود.

انواع علائم نگارشی

نقطه، ویرگول (کاما)، نقطه‌ویرگول، دونقطه، سه‌نقطه، علامت‌های سؤال و تعجب، خط فاصله (خط تیره)، پرانتز (کمانک)، گیومه و کروشه (قلاب) مهم‌ترین نشانه‌های نگارشی زبان نوشتار فارسی‌اند.

استفاده از نقطه در متن فارسی

نقطه را زمانی استفاده می‌کنیم که می‌خواهیم مکث کامل اتفاق بیافتد.

کلید نقطه در کیبورد: کلید مجاور علامت سؤال

موارد استفاده از نقطه:

• در انتهای جمله‌های خبری و عاطفی غیر تأکیدی
  • خبری: گروه سوم بهترین نتایج را گرفتند.
  • عاطفی: کاش صلح و آرامش ابدی بود.
• نکته: وقتی جملۀ خبری ما شامل یک پرسش باشد، نقطه می‌گذاریم.
  • از او پرسیدم کجا بودی.
• برای بستن جملات تعجبی و امری غیر تأکیدی از نقطه استفاده می‌کنیم.
  • تعجبی: چقدر دنیا پیشرفت کرده است.
  • امری: به تصویر با دقت نگاه کنید.
•  پس از نهی مؤدبانه و غیرمستقیم نقطه می‌گذاریم.
  • خواهش می‌کنم، شرمنده‌ام نکنید.
• نکته: اگر جملاتی که حاوی نهی هستند، حالتی دستوری داشته باشند دیگر از نقطه استفاده نمی‌کنیم.
•  بعد از کلماتی که در پاسخ به سؤالی می‌آیند، نقطه می‌گذاریم.
  • سلام. کجا بودی؟
  • سلام. خانه.
• بعد از کلمات اختصاری و اسم مخفف
  • ه.ش. (هجری شمسی)
  • ر.ک. (رجوع کنید)
• نکته: بین حروف اختصاری فقط نقطه می‌گذاریم و نباید از فاصله استفاده شود.
• در انتهای آدرس و منابع
  • تهران: خیابان کارگر شمالی، تقاطع بزرگراه گمنام، کوچۀ چهارم.
  • نخعی، رضا؛ راهنمای پایان‌نامه نویسی؛ چاپ اول، تهران: انتشارت هگمتان، ۱۳۷۷.
•  در انتهای پی‌نوشت‌های ارجاعی
  • زرین‌کوب، عبدالحسین؛ پیشین، ۱۳۷۵: ص ۵۵.

چه موقع نباید از نقطه استفاده کنیم؟

• در انتهای عناوین اصلی و فرعی (حتی اگر به شکل جمله باشند) هیچ علامتی (از جمله نقطه) نمی‌گذاریم.

1. 1. نوشتن آگهی‌های چاپی

• • • ۱_۱ انواع آگهی
    • ۲_۱ ضوابط یک تبلیغ موفق
• بعد از عنوان کتاب‌ها، مقالات و گزارش‌ها نقطه نمی‌گذاریم.
  • این‌جا محل دیدار ماست (نوشتۀ جان برجر)
•  آخر بیت‌ها یا مصراع‌های یک شعر نقطه استفاده نمی‌شود.
• قبل از کلمات توضیحی و تعلیقی مثل بنابراین، اما، زیرا، بلکه و … نقطه نمی‌گذاریم.
  • اندیشۀ او روشن است؛ اما ساده نیست.
• حروف اختصاری عناصر در مقالات شیمی نیازی به نقطه ندارند.
  • H, Fe, Z, …
• اگر حروفی که قصد استفاده از آن را داریم، رایج و مشهور محسوب می‌شود، لزومی ندارد از نقطه استفاده کنیم. (درباره اختصارات دو بخشی هم صدق می‌کند و قسمت دوم بدون نقطه می‌آید.)
  • ص (صفحه)
  • ه.ش (هجری شمسی)
•  بعد از اختصارات ترکیبی هم نقطه نمی‌گذاریم.
  • الخ (الی‌آخر)

ویرگول (کاما، درنگ‌نما) (،)

ویرگول نشانهٔ درنگ کوتاه بین اجزای مختلف جمله است. این نشانه را در صفحه‌کلید استاندارد فارسی با کلید ترکیبی Shift+T تایپ می‌کنیم.

این علامت نگارشی کاربردهای گوناگونی دارد:

۱. پس از منادا (اسمی که پس از حرف ندا می‌آید):

ای بی‌خبر، بکوش که صاحب‌خبر شوی.

۲. در جمله‌های مرکب و شرطی:

هر جملهٔ مرکب از دو یا چند جملهٔ ساده (جمله‌ای مستقل با معنای کامل) تشکیل می‌شود که به کمک پیوندهای وابسته‌ساز (اما، اگر، که، چون، تا، با آن‌که، با وجود این‌که، درحالی‌که، هروقت که، این که، آن‌که، هرچند و…) به هم متصل می‌شوند. در جمله‌ٔ مرکب از نوع هم‌پایه، دو جملهٔ سازنده، استقلال معنایی دارند و کاربرد ویرگول در آن به شرایط بستگی دارد (الزامی نیست). در جمله‌های مرکب ناهم‌پایه، اجزای سازنده از نظر معنایی به هم وابسته‌اند (جمله پایه و پیرو) و حتماً باید از ویرگول استفاده کنیم.

جمله هم‌پایه: دل‌های ما گرم گرم بود، با آن‌که بیرون کولاکی سرد می‌وزید.

جمله ناهم‌پایه: اگر آزادی را به امنیت بفروشید، در نهایت نه آزادی خواهید داشت نه امنیت.

۳. عطف عبارت‌ها/سازه‌ها/کلمه‌های هم‌پایه:

• زمانی استادانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، ذبیح الله صفا، پرویز خانلری و محمد معین در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران تدریس می‌کردند.

۴. در آغاز و پایان جمله‌ها یا عبارت‌های معترضه‌ای که نقش دعایی، وصفی، بدل، تفسیری یا‌ توضیحی دارند:

• آن وکیل، که خدا نگه‌دارش باشد، کمک کرد تا حقوق انسانی‌ام را بشناسم. (جمله معترضه دعایی)

• پی بردن به آن رازهای تاریک، که به آن دشواری و پرزحمتی می‌نمود، آسان و بی‌مانع شده بود. (جمله معترضه وصفی)

• محمود عباس، رئیس‌جمهور فلسطین، در سازمان ملل سخنرانی کرد. (جمله معترضه بدل)

• توماس واتسون، که مدتی بسیار طولانی رئیس کمپانی آی.‌بی.‌ام بود، از کارآفرینان برجسته‌ٔ ایالات متحده به حساب می‌آید. (جمله معترضه تفسیری)

• استالین به دنبال سرکوب آزادی‌خواهان، به ویژه نویسندگان و روزنامه‌نگاران بود. (جمله معترضه توضیحی)

۵. برای کمک به خوانش درست متن:

• پس از اعلام تصمیم، داور به سراغ بازیکن معترض رفت.

• تمامیت ارضی ایران، ایران بزرگ و باشکوه، خط قرمز من است.

۶. جداسازی گروه قیدی:

• پس از کارگاهی دوروزه، شرکت‌کنندگان با بسیاری از جاذبه‌های تاریخی ایران آشنا شدند.

• به بیان ساده، خواندن هر کتابی به افزایش دانش یا وسعت دید ما کمک نمی‌کند.

۷. در بعضی روش‌های منبع‌نویسی از ویرگول برای جدا کردن مشخصات منابع و اطلاعات کتاب‌شناختی استفاده می‌شود:

• نیکوبخت، ناصر، مبانی درست‌نویسی زبان فارسی معیار،  تهران: چشمه، ۱۴۰۲.

در چه مواردی نباید از ویرگول استفاده کرد؟

۱. بعد از حروف عطف (و، اگر، گر، بلکه، آنگاه، آنگه، اما، بل، پس، بلکه، القصه، تا، چون، چه، خواه، در جمله، فی‌الجمله، که، لکن، نیز، وا، وانگهی، ولیکن، ولیکن که، و یا، خواهی، و نیز، دگر، سپس، همچنان، همچنین، همیدون، هنوز، و هم، هم، یا).

کاربرد نادرست: ما قصد داشتیم هرطور شده حرف‌های او را بشنویم پس، تا شب همان‌جا ماندیم.

۲. بعد از حروف اضافه و رای مفعولی:

کاربرد نادرست: پلیس پس از برخورد شدید، همه معترضان را، همراه خانواده‌ها متفرق کرد.

 نقطه ویرگول (؛)

این نوع از علائم نگارشی همان‌طور که از نامش پیداست هم کاربرد نقطه را دارد و هم ویرگول. نشان‌دهنده یک مکث طولانی است که مکث آن از ویرگول طولانی‌تر؛ اما از نقطه کوتاه‌تر است. اصول استفاده از این علامت عبارت است از:

• برای جداکردن جمله‌ها و عبارت‌هایی که از نظر دستور زبان مستقل و غیروابسته هستند، اما از ارتباط معنایی باهم برخوردارند ومکمل یکدیگرند. مثال:

به بقیه عکس ها نگاه میکنم؛ همگی عکس های من و پدرم هستند.

•  هنگامی که به نظر می‌رسد جمله تمام شده است؛ اما درواقع آن جمله ادامه دارد و قصد نویسنده این است که خواننده را به خواندن ادامه‌ی مطلب جلب کند. این جمله‌ها معمولا با کلمات توضیحی مانند: ولی، اما، زیرا، مثلاً، فرضاً، یعنی، هم‌چنین، بنابراین و …. به‌کار می‌روند. مثال:

من همیشه برای مطالعه به کتابخانه می‌روم؛ اما به دلیل کرونا امکان رفتن به آنجا را ندارم.

•  استفاده از نقطه ویرگول برای فهرست سازی یا برشمردن چیزی. مثال:

لوازمی که برای رفتن به طبیعت نیاز دارید عبارتند از: کیسه خواب؛ کوله پشتی؛ لباس گرم؛ غذای سبک و … .

•  برای ربط چندین جمله پشت سرهم. مثال:

من امروز صبح از خواب بیدار شدم؛ بعد صبحانه خوردم؛ بعد به مدرسه رفتم.

دونقطه (:)

از دونقطه به‌عنوان نشانهٔ بیان مطالب و موضوعات استفاده می‌شود. این نشانه را در صفحه‌کلید استاندارد فارسی با کلید ترکیبی Shift+ : تایپ می‌کنیم.

مهم‌ترین کاربردهای این نشانهٔ نگارشی عبارت است از:

۱. بعد از عبارت‌هایی همچون «از این قرار…»، «به این شرح…»، «عبارت است از» و قبل از ارائهٔ یک سری شواهد یا نمونه:

• نام برخی متخصصان که در این حوزه شهرت یافته‌اند از این قرار است: وانگ هایفنگ، اندرو ان.جی، ژانگ یاکین و کی لو.

۲. قبل از نقل قول مستقیم:

• احمد محمود می‌گوید: «رمان همسایه‌ها را بهار سال ۱۳۴۵ در اهواز به پایان رساندم».

۳. قبل از عبارت توضیحی برای بیان دلیل یا نتیجهٔ جمله پایه:

• راز موفقیت این شرکت، ساده است: کشف مهم‌ترین خواسته‌های مشتریان و برآورده کردن آنها.

علائم نگارشی سه‌نقطه (…)

سه‌نقطه در واقع نشانهٔ مختصرنویسی یا حذف برخی موارد در جمله به قرینهٔ لفظی است و مهم‌ترین کاربردهای آن به این شرح است:

۱. نمایش ادامه داشتن جمله یا عبارت:

• این شبکه‌ها پیشرفت‌های زیادی در زمینهٔ تشخیص تصویر، تشخیص گفتار، ترجمهٔ ماشینی و … به همراه داشته‌اند.

۲. نمایش بخش حذف‌شده، مخصوصاً در کتاب‌های قدیمی و نسخه‌های خطی؛

۳. ایجاد حس تعلیق در متن ادبی یا نمایش کشش و حالت بریده‌بریده در گفت‌وگو:

• «نمی‌توانست لحظه‌ای چشم بر هم بگذارد… همه چیز را دوباره مثل روز اول در مقابلش می‌دید…».
• به دخترک نگاه کرد و گفت: «دیگه نمی… تونم…. تحمل… کنم…».

علامت سؤال (؟)

همان‌طور که از نام این نشانه برمی‌آید، رایج‌ترین کاربرد آن در پایان جمله‌های پرسشی مستقیم و پرسشی تأکیدی است. این نشانه را در صفحه‌کلید استاندارد فارسی با کلید ترکیبی Shift+ ? تایپ می‌کنیم.

• میزان بی‌سوادی در میان زنان ایرانی چقدر است؟
• مگر نمی‌دانید که نباید در برابر زور سر خم کرد؟ (پرسشی تأکیدی)

کاربرد دیگر علامت سؤال، نمایش عدم اطمینان و گمانه‌زنی درمورد یک موضوع است:

• این پیکره‌ها در قرن پنجم یا ششم پیش از میلاد (؟) ساخته شده‌اند.

علامت تعجب (!)

از این نشانه برای نمایش تعجب و حیرت استفاده می‌شود، اما مفاهیمی مانند تحقیر، تحسین، نفرین، تأسف، تمسخر یا تأکید را هم می‌رساند و در متن‌های ادبی و داستانی، به‌ویژه برای نمایش گفت‌وگوی شخصیت‌ها، کاربرد زیادی دارد:

• چه نرم‌افزار مفیدی!
• ببینیم و تعریف کنیم!
• عجب اجرای جالبی داشتند!
• تارا: چرا دیشب در حیاط منزل من راه می‌رفتی؟

مرد تاریخی: زخم‌ها آزارم می دادند!

از دیگر کاربردهای علامت تعجب، جمله‌های امری یا ندا است:

• همراه شو عزیز!
• ای اهورامزدا! ما را از این مصیبت در امان بدار.

خط فاصله (خط تیره) (-)

در نوشتار فارسی چند نوع خط فاصله با طول متفاوت داریم. البته در بسیاری از موارد همهٔ این نشانه‌ها به صورت نیم‌خط یا خط تیره تایپ می‌شود:

۱. سه‌چهارم خط (-) برای جداسازی بازه‌های عددی به کار می‌رود:

• فروغ فرخزاد (۱۳۴۵-۱۳۱۳) از پیشگامان شعر نوی فارسی است.

۲. تمام‌خط (—) در دو طرف جمله معترضه‌ کاملی قرار می‌گیرد که در دل جملهٔ دیگری می‌آید:

• فرهنگ فارسی استاد صدری‌افشار پس از فرهنگ عمید— که انبوهی از واژه‌های جدید و قدیم فارسی را در بر دارد—  منتشر شد.

علائم نگارشی پرانتز (کمانک)

برای باز و بسته کردن پرانتز در صفحه‌کلید استاندارد فارسی از کلیدهای ترکیبی Shift+۰ و Shift+۹ استفاده می‌کنیم. در ادامه مهم‌ترین کاربردهای پرانتز را می‌آوریم:

۱. وقتی می‌خواهیم مطلبی خارج از بحث اصلی به متن اضافه کنیم یا توضیح اضافه‌ای بدهیم:

• محمد مختاری کتاب‌هایی در بررسی آثار نیما یوشیج، منوچهر آتشی و دیگر شاعران معاصر نگاشت (او نخستین مترجم شعرهای پل سلان از آلمانی به فارسی هم بود).

۲. وقتی به معنا یا معادل یک واژه یا عبارت اشاره می‌کنیم:

• پرانتز (کمانک) و کاما (ویرگول) از نشانه‌های نگارشی پرکاربرد در نوشتار فارسی‌اند.
• به قول حافظ: می‌دمد صبح و کِلِه بست سحاب (صبح شد و ابر در آسمان سایه افکند).

۳. وقتی قصد داریم به تاریخ رویدادها اشاره کنیم:

• کودتای مخالفان مصدق برای سرنگونی دولت او (۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲) با نقش‌آفرینی غیرمستقیم سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و بریتانیا پیش رفت.

کاربرد کمتررایج پرانتز، نشانه‌گذاری برخی فهرست‌های عددی یا الفبایی است.

علائم نگارشی گیومه «»

این نشانهٔ نگارشی در صفحه‌کلید استاندارد با کلیدهای ترکیبی Shift+L و Shift+K تایپ می‌شود.

۱. اصلی‌ترین کاربرد گیومه، نمایش نقل قول مستقیم است:

• ابوالحسن نجفی پاسخ داد: «نمی‌توانم انکار کنم که وقتی وارد جُنگ اصفهان شدم، در آن تأثیر گذاشتم».

۲. گیومه برای برجسته کردن اصطلاحات تخصصی و موارد ناآشنا در اولین کاربرد در متن هم استفاده می‌شود:

• نام کتاب اشاره‌ای است به ایدۀ «‌مهندسی زمین‌خورشیدی» یا اصلاح تابش خورشیدی که بعضی دانشمندان برای کمک به کاهش گرمایش زمین پیشنهاد کرده‌اند.

۳. گاهی برای تأکید بر برخی واژه‌ها یا عبارت‌های متن هم گیومه می‌گذاریم تا توجه مخاطب را به  نکتهٔ مورد نظرمان جلب کنیم:

• این پدیده‌های پرشتاب را درمجموع با برچسب مبهم «تغییر اقلیمی» می‌شناسیم.

۴. در برخی روش‌های منبع‌نویسی و ارجاعات کتاب‌شناختی برای نمایش عنوان مقاله‌ها و کتاب‌ها از گیومه استفاده می‌شود:

• دهقانی، محمد، «نجف دریابندری از نگاه مینوی»، ادبیات پارسی معاصر، شماره ۹، صص ۸-۳.

کروشه (قلاب) []

کروشه (قلاب) را در صفحه‌کلید فارسی با استفاده از کلیدهای ترکیبی چ Shift+ و ج Shft+ تایپ می‌کنیم و رایج‌ترین کاربرد آن، پوشش دادن بخش‌های الحاقی یا ازقلم‌افتاده متن برای کمک به خواننده در درک بهتر است:

• حاکم نیشابوری می‌نویسد: «باغات و بساتین و مقابر آن در محلات [شهر] داخل گشت».
• وی [عطار] مرید شیخ مجدالدین بغدادی است.

کاربرد دیگرکروشه، نمایش بخش‌های حذف‌شدهٔ نقل قول است:

• استاد خرمشاهی می‌گوید: «نسخه‌ٔ خلخالی […] بر همه‌ٔ نسخه‌های اصیل و کهن دیوان حافظ برتری دارد».

کروشه به جای پرانتز درون پرانتزی دیگر نیز به کار می‌رود.

اشتباهات رایج در نوشتن علائم نگارشی

در نوشتن علائم نگارشی فارسی، معمولاً شاهد ۲ نوع اشتباه هستیم! اشتباه اول، استفادۀ نابجا و نادرست از علائم است که با خواندن بخش‌هایی بالایی، یاد گرفتید که چطور باید از علائم نگارشی در متون خود استفاده کنیم.

اشتباه دوم، نوشتن نادرست این علائم است. منظورم چیست؟ ادامۀ این بخش را از دست ندهید!

وقتی می‌خواهید علائم نگارشی مفرد (مثل نقطه، ویرگول و …) را بنویسید، باید آن را بدون فاصله از کلمۀ قبلی نوشته و برای نوشتن کلمۀ بعدی، یک فاصله درج کنید؛ این یکی از اشتباهات رایج است که قبل از علامت نگارشی فاصله گذاشته و یا بعد از آن هیچ فاصله‌ای نمی‌گذارند. به مثال‌ها دقت کنید:

داستان، دربارۀ یک مرد تسخیر شده است! ✅

داستان ، دربارۀ یک مرد تسخیر شده است ! ❌

داستان،دربارۀ یک مرد تسخیر شده است! ❌

دربارۀ علائم نگارشی دربرگیرنده، موضوع کاملاً متفاوت است. وقتی می‌خواهید از علائمی مانند پرانتز یا گیومه استفاده کنید، باید نسبت به کلمۀ قبل یک فاصله گذاشته و کلمۀ بعد، بدون فاصله نوشته شود. مثال‌های زیر را ببینید:

ایمیل مارکتینگ (Email marketing) از بخش‌های مهم فرآیندهای بازاریابی محتوایی شماست. ✅

ایمیل مارکتینگ ( Email marketing ) از بخش‌های مهم فرآیندهای بازاریابی محتوایی شماست. ❌

ایمیل مارکتینگ(Email marketing) از بخش‌های مهم فرآیندهای بازاریابی محتوایی شماست. ❌

در پایان

حالا باید نحوه استفاده از علائم نگارشی فارسی را بدانید؛ دیگر فرقی نمی‌کند کارتان پارافریز تخصصی متن باشد یا ترجمه متن از ترکی به فارسی و یا ویرایش پایان نامه دیگر در استفاده از علائم نگارشی مشکلی ندارید.