پشتیبانی همه روزه از ساعت 8 الی 24
چگونه خلاصه نویسی کنیم؟ در هر مطلب آموزشی اعم از آنچه می‌خوانیم یا گوش می‌دهیم نکات برجسته‌ای وجود دارند که هدف از کل فرآیند آموزش، یادگیری آنهاست. آنها مانند نقاط کلیدی یک شهر هستند که با پل‌ها و جاده‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. ذهن انسان قادر است با به دست آوردن نقشه‌ی کلی مطلب آموزشی، رفته‌رفته این پل‌ها را حذف کرده و تنها نکات کلیدی را به‌خاطر بسپارد. این توانایی با خلاصه نویسی و نکته برداری تسریع و تقویت می‌شود. در این دو تکنیک، هدف اصلی شناسایی ایده‌های اصلی و تسریع فرآیند یادگیری است.
دو مهارت خلاصه برداری و نکته برداری به‌خصوص برای دانش‌آموزان و دانشجویان که باید حجم زیادی از مطالب درسی را طی مدت‌زمانی فشرده یاد بگیرند ضروری هستند. این دو تکنیک، بازدهی یادگیری و نتیجه‌ی آن را که اغلب در نمرات آزمون‌ها مشخص می‌شود، بالا می‌برد. آنها تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند و لازم است که از هریک درست و به‌موقع استفاده شود.
اما اصول خلاصه نویسی و نکته برداری چیست؟ چه روش‌هایی برای آنها وجود دارد؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ داده و تفاوت این دو را نیز شرح می‌دهیم. با گرامرلی همراه شده و از این به بعد، حجم بیشتری از مطالب را در مدت‌زمان کمتری فرا بگیرید.
خلاصه نویسی چیست؟
خلاصه نویسی یک مرور کلی و چشم انداز گسترده از محتوای یک منبع است که با کلمات خودتان نوشته می شود. یک متن خلاصه شده معمولا کوتاه تر از متن اصلی، که اطلاعات از آن استخراج شده می باشد.
نمونه خلاصه نویسی را می توان در سینما مشاهده کرد، زمانی که خلاصه یک فیلم برای اینکه مخاطب نگاه اجمالی و کلی از اتفاقاتی که در فیلم خواهد افتاد و به منظور آشنا شدن با شخصیت های داستان، ارائه می شود. هدف شما اینست که خواننده مقاله شما به طور مختصر متوجه موضوع کلی نوشته شما شود.
زمانی که آن ها مقاله را می خوانند باید بدون اینکه نکات کلیدی آن را از دست بدهند به وضوح متوجه اطلاعاتی که از منبع منتقل می گردد شوند.
پنج اصل خلاصه نویسی
- خنثی‌نویسی: جهت‌گیری لحن یک متن خلاصه‌شده باید کاملا با جهت‌گیری مطلب اصلی هماهنگ باشد. هدف از خلاصه نویسی، قضاوت یا نتیجه‌گیری شخصی نیست.
- دقت: اعداد، ارقام و همه‌ی جزئیات یک متن خلاصه‌شده باید مطابق با منبع اصلی باشند.
- شفافیت: خلاصه برداری نباید مانع از شفافیت مطلب شود. باید تمام نکات کلیدی برای حفظ ارتباط منطقی اطلاعات در متن خلاصه‌شده نیز قید شوند. متن خود را به‌گونه‌ای بنویسید که خواننده‌ای هم که متن اصلی را نخوانده، بتواند ارتباط منطقی اطلاعات آن را درک کند.
- سادگی ساختاری و اطلاعاتی: دشواری متن خلاصه‌شده باید از منبع اصلی کمتر باشد. البته در این موضوع نباید زیاده‌روی کرد یا هدف را بر ساده‌سازی گذاشت. بلکه باید متن را به‌گونه‌ای بازنویسی کرد که درک آن برای ذهن، آسان‌تر شود.
- مختصر اما مفید: در خلاصه نویسی باید اصل مطالب در قالب جملاتی منطقی با رعایت اصول دستوری زبان تاجای‌ممکن خلاصه شوند. جملات باید ساده، کوتاه و درعین‌حال دارای المان‌های اصلی باشند. بنابراین نگارش اطلاعات در قالب کلمات منفرد و منفصل، اشکال گرافیکی کمتر در این روش انجام می‌شود.
چگونه خلاصه نویسی کنیم؟
فارغ از اینکه از کدامیک از روش های خلاصه نویسی استفاده می‌کنید، این مهارت، شامل ۶ گام اصلی است که عبارتند از:
- خواندن متن اصلی: حتی اگر متن را قبلا هم خوانده‌اید باید یک بار دیگر به‌طور کامل آن را با هدف خلاصه برداری بخوانید و به ایده‌ها و شواهد پشتیبان آنها توجه کنید.
- تهیه‌ی لیست نکات اصلی: پس از مطالعه‌ی متن، یک طرح کلی ایجاد کنید که حاوی سرفصل‌های اصلی به‌صورت تیتر است.
- تقویت نکات اصلی: برای هریک از تیترهای نکات اصلی، شواهد و جزئیات ضروری آنها را قید کنید.
- نگارش متن خلاصه: با در اختیار داشتن اطلاعات کافی، شروع به جمله‌سازی برای آنها کنید. برای این منظور، سادگی و شفافیت را در‌نظر داشته باشید. ترجیحا خلاصه را با جمله‌ای شروع کنید که نمایی کلی از متن ارائه کرده و ذهن خواننده را درگیر می‌کند.
- تقویت شواهد با رویدادها و افراد: به ذکر رویدادها و افرادی بپردازید که در به‌خاطرسپاری متن به شما یا خواننده کمک می‌کنند. در ذکر این اطلاعات، آمار، اعداد و تاریخ‌ها نقش مهمی دارند.
- نتیجه‌گیری: در پایان متن خلاصه‌ی خود، درصورت امکان در قالب چند جمله، یک نتیجه‌ی کلی و در‌واقع خلاصه‌ای از خلاصه‌ی خود بیاورید. این متن، حاوی مفروضات، روندها و نتایج اثبات‌شده در متن است.
چه زمانی خلاصه نویسی انجام دهیم؟
شما باید زمانی خلاصه نویسی را انجام دهید که مفهوم کلی متن مرتبط به تحقیق شما باشد.
از نقل قول مستقیم زمانی استفاده کنید که: مطمئن شوید قسمتی از یک متن، که شامل چند جمله می شود، با کلماتی دقیق و کاملا صحیح بیان شده و شما نیز می خواهید همان را بیان کنید.
متن اصلی را زمانی پارافریز کنید که: شما بخشی از ایده یک مقاله را که می تواند شامل چند پاراگراف باشد جذاب می دانید اما نیاز نمی بینید این اطلاعات دقیقا به همان شکل و با همان کلمات اصلی بیان شود بنابراین آن را به شکلی قدرتمندتر و واضح تر بیان می کنید.
خلاصه نویسی کل مقاله، سرفصل یا صفحه را زمانی انجام دهید که: شما متوجه می شوید یک مقاله کامل، یک فصل، یک صفحه و یا حتی بیش از یک پاراگراف از موضوعی مرتبط با تحقیق شماست که چندین نظریه جذاب در آن وجود دارد و شما می خواهید خواننده مقاله شما نیز از آن ها آگاه باشد.
Wordtune (وردتیون) در سال 2018 به عنوان یک نرم افزار ویرایشگر نوشتار ایجاد شد. این برنامه از ابزارهای هوش مصنوعی مدرن و مدل های زبانی استفاده می کند به همین دلیل است که می تواند متن را بفهمد و راه های مختلفی را برای بازنویسی یک جمله بدون تغییر معنای جمله پیشنهاد کند.
از کجا بدانیم باید خلاصه نویسی انجام دهیم؟
این سئوالات را از خودتان بپرسید:
آیا کل نظریه و موضوع جذاب و مرتبط با مقاله شما است اما خیلی طولانی تر از آن است که بخواهید آن را بازنویسی یا نقل قول کنید؟( مثلا بیش از یک پاراگراف)
آیا خواننده شما باید اطلاعات کلی داشته باشد تا از مقاله شما قدردانی کند؟
آیا قسمت خاصی از مقاله فعلی بیش از قسمتی دیگر در تحقیق شما تاثیر می گذارد؟
اگر به هر یک از این سئوالات پاسخ “بله” بدهید به این معناست خلاصه نویسی از منبعی که دارید برای شما بهتر از پارافریز و یا نقل قول کردن است.
چطور متنی را خلاصه نویسی کنیم؟
- کل متن را با دقت بخوانید. یک خلاصه نویسی خوب و صحیح نیازمند این است که ابتدا شما با تمام اجزای موجود در منبع آشنا باشید تا بتوانید نکات کلیدی آن را بیرون بکشید.
- موضوع و تم اصلی متن را شناسایی کنید.
- درباره مهم ترین نظریه ها فکرکنید و نکات اصلی که باید در خلاصه نویسی شما به اشتراک گذاشته شود را شناسایی کنید. در صورت لزوم آنها را یادداشت کنید.
- نکات اصلی یادداشت شده را با کلمات خودتان بازنویسی کنید.
- متن نوشته شده را بازخوانی کنید و مطمئن شوید که خیلی شبیه به متن اصلی نوشته نشده باشد. در صورت لزوم جملات و کلماتی که نیاز به تغییر دارند را تغییر دهید.
نکته برداری چیست و چه تفاوتی با خلاصه نویسی دارد؟
همین‌جا اولین مورد تفاوت خلاصه نویسی و نکته برداری مشخص می‌شود. خلاصه نویسی عمدتا در مواجه با منابع نوشتاری و با در اختیار داشتن زمان کافی انجام می‌شود. از دیگر موارد این دو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حجم متن به‌دست‌آمده پس از نکته برداری کمتر است
- نکته برداری با تکنیک‌های خلاصه سازی حداکثری مانند خلاصه سازی عبارات با حروف ابتدایی، اشکال و حتی علامت‌هایی که برای فرد معنی دارند انجام می‌شود.
- خلاصه نویسی هدف آموزشی نیز دارد؛ اما نکته برداری عمدتا با هدف تعمق بعدی و یادآوری انجام می‌شود.
- نکته برداری نیازمند دقت بالای شنیداری و خلاصه نویسی نیازمند تعمق و درگیری بیشتر ذهنی با متن است.
