غلط های املایی رایج در زبان فارسی

غلط های املایی رایج در زبان فارسی : در زبان فارسی، کلماتی وجود دارد که نابجا استفاده می‌شوند یا این‌که تلفظ‌‌شان مطابق با فرهنگ‌های لغت نیست. می‌توان، به‌راحتی، فهرست بلندی از کلماتی را که به‌ اشتباه نوشته یا خوانده می‌شوند گردآوری کرد. برخی اشتباهات رایج گفتاری و نوشتاری آنقدر متداول‌اند که صورت صحیح‌‎شان برای‌تان عجیب و نامأنوس خواهد بود. در ویرایش فارسی، این اشتباهات متداول اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. در واقع، ویراستار مجرب باید آن‌ها را به خوبی بشناسد و از آن‌ها بپرهیزد. برخی اشتباهات نیز مربوط به تلفظ واژگان هستند و باید در مکالمات روزمره‌مان، به‌درستی، از آن‌ها استفاده کنیم.

در این مطلب، به غلط های املایی رایج در زبان فارسی خواهیم پرداخت. با گروه گرامرلی امیرکبیر همراه باشید.

غلط های املایی رایج در زبان فارسی

با توجه به اینکه غلط های املایی رایج در زبان فارسی دسته بندی‌های مختلفی دارد، در ادامه برخی از این غلط ‌های رایج املایی را برای شما بیان می‌کنیم.

غلط های املایی رایج در زبان فارسی : استفاده اشتباه از هکسره

یکی از غلط‌ های رایج زبان فارسی که امروزه موارد استفاده از آن بین مردم افزایش پیدا کرده است، هکسره است. در واقع زمانی که شما می‌گویید «این گلدان برای مریمِ» یک جمله کاملاً اشتباه را به کار برده‌اید. حتی اگر بخواهید در زبان محاوره ای از این جمله استفاده کنید باید عبارت «این گلدان برای مریمه» را به کار ببرید.

اگرچه این جمله به وفور در حالت محاوره مورد استفاده قرار می‌گیرد و جهت سهولت صحبت کردن، مشکلی با آن نیست. اما برای نوشتن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. به خصوص در هنگام نامه‌ نگاری‌های رسمی یا مکتوباتی که به شکل گزارش هستند، باید نحوه نوشتن شما با زبان محاوره تفاوت اساسی داشته باشد.

یکی دیگر از موارد استفاده از هکسره زمانی است که شما بعد از کلمه باید از کسره استفاده کنید. وقتی می‌گویید «کتاب من» بعد از کلمه کتاب باید از کسره استفاده شود. اما برخی افراد با توجه به الگو برداری از زبان محاوره بعد از کلمه کتاب حرف «ه» را اضافه می‌کنند.

استفاده اشتباه از نیم فاصله

یکی دیگر از غلط های املایی رایج در زبان فارسی استفاده اشتباه از نیم فاصله است.

در کلماتی مانند وبلاگ‌ها، گزارش‌ها و کتاب‌ها باید نیم فاصله استفاده شود. اما برخی افراد، اطلاعات درستی از نیم فاصله ندارند. به عنوان مثال بین کلمات مرکب به هیچ وجه نباید از فاصله استفاده شود. کلمات مرکب باید به صورت نیم فاصله به یکدیگر بچسبند. مثلاً در کلمه «صاحب‌نظران» که یک کلمه مرکب است، کلمه صاحب باید با کمک نیم فاصله به نظران متصل شود. اما در واقع بین آنها اتصال کامل نیز نباید وجود داشته باشد و همچنین نباید بین این دو کلمه فاصله کامل انداخت.

یکی دیگر از موارد استفاده از نیم فاصله در پسوند و پیشوند فعل‌ها می‌باشد. این اشتباهی است که بسیاری از افراد آن را مرتکب می‌شوند. شما باید پسوند یا پیشوند‌ها را با کمک نیم فاصله به فعل متصل کنید.

غلط های املایی رایج در زبان فارسی :جمع بستن کلمه ‌ها

یکی دیگر از غلط های املایی رایج در زبان فارسی، جمع بستن اشتباه کلمه‌هاست. با توجه به اینکه زبان ما کمی با زبان عربی ترکیب شده است، باید توجه کرد که پسوند جمع عربی، نباید در کنار کلمات فارسی به کار برده شود.

• به کار بردن کلمه «مدادان» به هیچ وجه درست نیست. چرا که کلمه مداد یک کلمه فارسی است و نباید در کنار پسوند عربی به کار برده شود تا جمع بسته شود. برای اینکه کلمه مداد را جمع ببندید، باید از پسوند‌های جمع فارسی مثل «ها» استفاده کنید.
• همچنین مشکل دیگری که در رابطه با جمع بستن کلمه‌ها وجود دارد، جمع مکسر است. کلمات فارسی به هیچ وجه نباید جمع مکسر بسته شود. چرا که جمع مکسر مربوط به کلمات عربی است.
• یکی دیگر از مشکلاتی که در جمع بستن کلمه‌های فارسی وجود دارد، این است که در انتهای کلمات فارسی از «ات» استفاده می‌شود و حرف «ج» نیز به «ات» اضافه شده و به شکل «جات» به کار می‌رود. در انتهای کلمات فارسی که به این صورت بیان می‌شود نیز بهتر است از «ها» استفاده شود. چرا که به کار بردن کلمه‌هایی مثل «شیرینی‌جات» به هیچ وجه درست نیست.
• همینطور کلمه‌هایی که خود به شکل جمع به کار می‌روند را نباید در کنار حروف جمع مثل «ها» به کار برد. مثلاً «مدارس» خود یک کلمه جمع محسوب می‌شود و نباید با حروف جمع دیگر ادغام شود.

استفاده اشتباه از تنوین

یکی دیگر از موارد اشتباه املایی در کلمات فارسی، کاربرد غلط تنوین است. به طور کلی تنوین برای حروف فارسی ساخته نشده است. این حرف از کلمات عربی وارد زبان فارسی شده است و استفاده از آن در کنار کلمات فارسی به هیچ وجه مناسب نخواهد بود. اما متأسفانه با گذشت زمان کاربرد آن در کنار کلمات فارسی افزایش پیدا کرده است. مثلاً گاهی اوقات ممکن است کلمات اشتباهی مثل «مجبورا» در زبان فارسی به کار برده شوند. بهتر است به جای استفاده از این عبارات از کلمات دیگری مثل «از سر اجبار» استفاده کنید تا هم مفهوم شما را بهتر به شخص مقابل منتقل کند و هم به شکل درستی مکتوب شود.

غلط های املایی رایج در زبان فارسی :کلمات هم آوا یا متشابه

حتی اگر همه موارد بالا را در زبان فارسی رعایت کنید، گاهی اوقات ممکن است کلمات به دلیل هم آوا بودن یا موارد دیگر، اشتباه نوشته شوند. در زبان فارسی کلمات بسیار زیادی وجود دارند که صدای یکسانی داشته، اما معنای متفاوت می‌دهند و حتی طرز نوشتن آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. همین موضوع باعث بروز اشتباهات بسیار زیادی شده است. این کلمات بسیار زیاد هستند. اما در ادامه تعدادی از این کلمات اشتباه را برای شما بیان می‌کنیم.

• آذان یا اذان: این دو کلمه را باید از یکدیگر جدا کرد. زیرا که معنای آذان (گوش‌ها) و معنای اذان اعلام کردن، آگاه کردن، خبردادن وقت نماز با خواندن کلمات مخصوص عربی در سـاعت‌های معینی از روز در گلدسـته و مناره‌ی مسجد است.
• آزوقه یا آذوقه: اصل این کلمه که آن را «آزوغه» نیز می‌نویسـند، ترکی اسـت. پس باید با «ز» نوشـته شـود.
• آسـیا یا آسـیاب: این کلمه را به هر دو شـکل می‌توان نوشـت و بزرگان ادب فارسی هردو شکل را به کار برده‌اند.
• اتاق یا اطاق: از آن‌جا که این واژه ترکی اسـت و در ترکی مخرج  «ط» وجود ندارد پس باید آن را با حرف  «ت» نوشـت.
•  اتو یا اطو: چون این واژه عربی نیسـت و ممکن اسـت فارسی و یا روسی باشـد، پس بهتر اسـت با «ت» نوشـته شـود .
• ارابه یا عـرابه: ارابه یک کلمه‌ی فارسی اسـت و عرابه معـرب آن می‌باشد، پس بهتر اسـت آن را به‌صورت ارابه نوشـت.
• ازدحام یا ازدهام: این واژه را تنها باید با حرف «ح» نوشـت زیرا ازدهام کلمه‌ای بی‌معنی اسـت.
• اسـب یا اسـپ: به هر دو صورت این واژه را می‌شود نوشـت. زیرا این کلمه پهلوی اسـت نه عربی. امروزه بزرگان زبان بیشتر با «ب» می‌نویسـند. اما در گذشـته‌های بسـیار دور با «پ» می­نوشـتند و همین کلمه جزو دوم نام‌های کهن خراسـانیان بوده است. مانند: ارجاسـپ، جاماسـپ، گشـتاسپ، تهماسـپ ، لهراسـپ و غیره
• اسـلحه یا سـلاح: بسـیاری از مردم، کاربرد درسـت این دو کلمه را نمی‌دانند. به‌طوری‌که گاهی به‌جای اسـلحه، سـلاح و گاه برعکس آن را به کار می‌برند. درحالی‌که اسـلحه جمع اسـت و سـلاح مفرد و نباید جمع اسـلحه را اسـلحه‌ها نوشت، به این دلیل که اسـلحه خود یک کلمه‌ی جمع اسـت و به‌جای آن می‌توان کلمه‌ی سـلاح‌ها را به کار برد.
•  اقلاً یا اکثراً: این دو کلمه در عربی به هیچ عنوان تنوین نمی‌گیرند و کاربرد آن‌ها بدین صورت از خطاهای مشهور به‌شمار می‌آید. بهتر اسـت به جای اقلاً «حداقل»  و یا بهتر از آن «دسـت کم» نوشـت و به‌جای اکثراً «غالبن» و یا بهتر از آن «بیش‌تر» را به کار برد. .همچنین اگر کلمه‌هایی مانند دوم و سـوم و چهارم را که فارسی هستند، به‌صورت «دوما»ً و «سـوما»ً و «چهارماً» نوشـته شوند، غلط حساب می‌شود.
• گذار یا گزار: این دو کلمه در دستورالعمل زبان فارسی از آن دسته از پسوندهایی هستند که تقریبا همه را به اشتباه می‌اندازند.

برای مثال از این نوع کلمه‌ها می‌توان به نمازگزار، شکرگزار، جایگذاری، برگزاری و غیره اشاره کرد که با توجه به معنای مصدری که بیان شد می‌توانیم نوع درست آن‌ها را تشخیص بدهیم.

•  اِن‌شاءالله یا انشاءألله: جمله‌ی «ان‌شاءالله» از سـه کلمه سـاخته شـده اسـت: اِن (اگر)، شـاء (بخواهد)، الله (خداوند)، یعنی: اگر خداوند بخواهد. اما جمله‌ی «انشاءالله» از دو کلمه سـاخته شـده اسـت: اِنشـاء (آفریدن)، الله (خدا) به معنی: خداوند بیافریند. آن‌چه که زمان نوشتن این جمله مقصود نویسنده است، جمله‌ی اول است ولی آن را به‌صورت جمله‌ی دوم می‌نویسند.
• انتر یا عنتر: واژه انتر را که فارسی و معنای آن بوزینه می‌باشـد باید به همین صورت نوشـت. عنتر به زبان عربی نوعی مگس و به‌صورت مجازی به‌معنای شـجاع است.
• باتلاق یا باطلاق: کلمه‌ی باتلاق ترکی اسـت، نه عربی. پس نوشـتن آن با حرف «ت» درسـت اسـت.
• بوالهوس یا بلهوس: پیشـوند «بُل» برسـر برخی کلمه‌های فارسی می‌آید و معـنای پـُر، بسـیار و فراوان دارد، برابر این پیشوند در زبان عربی ابو بوده که برای کلمه‌های عربی به‌کار می‌رود و کوتاه شده‌ی آن را به‌صورت بو می‌نویسند. پس «بُل» برای کلمه‌های فارسی (مانند بلکامه: پرآرزو، بلغاک: پرشور) و «بو» برای کلمه‌های عربی (مانند بوالهوس : پرهوس، بوالعجب: پرشگفتی) درست است.
•  بوته یا بته: معـنای این کلمه، گیاه پـر شاخ و برگی اسـت که تنه‌ی آن ضخیم نباشـد و زیاد بلند نشـود و املای درسـت آن بوته اسـت.

تنها تعدادی از این قبیل کلمات هستند که ممکن است به‌جای یکدیگر نوشته شوند و یا شکل غلط آن مورد استفاده قرار بگیرد.

نتیجه‌گیری

در پایان می‌توان نتیجه گرفت در درست‌نویسی و اصلاح کلمات، نوشتن معنای صحیح هر کلمه اهمیت بسیاری دارد. ممکن است شما نیز در نوشتن متون مختلف در استفاده از واژگان مختلف با تردید روبرو ‌شوید. برای نتیجه هر چه بهتر و جلوگیری از غلط املایی بهتر است قبل از به کاربردن کلمات، معنای آن را با حروف مختلف جست‌وجو کنید.
پیشنهاد ما به شما این است که برای نوشتن انواع متن رسمی، اداری و دانشگاهی از نرم‌افزار ویرایش متن استفاده کنید.