پشتیبانی همه روزه از ساعت 8 الی 24
شاید برای ویراستاران چیزی لذت‌بخش‌تر از بازی با واژه‌ها وجود نداشته باشد. قراردادن کلمات و جملات در جای صحیح خود، تمرکز بر روی متن و دور بودن از هر آنچه در دنیای اطراف در حال رخ‌دادن است و در نهایت تحویل‌دادن متنی ویرایش‌شده به خوانندگان از جمله زیبایی‌هایی است که در شغل ویراستاری وجود دارد.
با وجود تمامی این جذابیت‌ها، شغل ویراستاری با مشکلات فراوانی روبه‌رو است. این سختی‌ها و مشکلات از عوامل خارجی و داخلی ویرایش ریشه می‌گیرد. همین موضوع باعث کم‌اقبالی و پرچالش‌شدن ویراستاری می‌شود. در این مطلب مجموعه‌ای از چالش‌های شغل ویراستاری را بررسی کرده‌ایم با گروه گرامرلی امیرکبیر همراه باشید.
ویراستار با نویسنده چه تفاوتی دارد؟
نویسنده یا مترجم، اشخاصی هستند که متن را می‌نویسند. معمولاً اغلب نویسندگان نمی‌توانند ویراستار خوبی برای آثار خودشان باشند و بهتری است فرد دیگری که تخصص و تجربه کافی در ویراستاری دارد، این کار را انجام بدهد. همیشه اشتباهاتی که در قلم نویسنده وجود دارد؛ ممکن است در بازبینی‌های متعدد باز هم از چشم خودش پنهان بماند. بنابراین شخص دیگری، به‌عنوان ویراستار، می‌تواند به‌خوبی اشتباهات را شناسایی و اصلاح کند.
آیا ویراستار و نمونه‌خوان یک نفر هستند؟
نمونه‌خوان فردی متفاوت از ویراستار است و کتاب را پس از حروف‌چینی و پیش از چاپ مورد بررسی قرار می‌دهد. نمونه‌خوان‌ها اغلب غلط‌های املایی را که از چشم ویراستار پنهان مانده پیدا می‌کنند و متن را برای چاپ نهایی آماده می‌کنند.
مهارت‌ها و دانش‌های مورد نیاز شغل ویراستاری
ویراستاری کاری میان‌رشته‌ای است. یعنی یک ویراستار باید بتواند میان اطلاعات و مهارت‌های مختلف خود، ارتباط ایجاد کند. مهم‌ترین مواردی که یک ویراستار باید درباره آن اطلاع داشته باشد عبارتند از:
- داشتن دانش فنی در رسم‌الخط، نقطه‌گذاری، تسلط بر شیوه‌نامه‌ها و اصول فنی و حروف‌چینی
- داشتن ذوق ادبی و آشنایی با شیوه‌های مختلف نگارش مانند نگارش داستان، مقاله و زندگی‌نامه
- آشنایی با دستور زبان فارسی
- مرجع‌شناسی
- دایره واژگانی گسترده
- آشنایی با علم زبان‌شناسی
- دانش اتیمولوژی یا ریشه‌شناسی
- آشنایی با اعلام اعم از نام افراد، جای‌ها و سازمان‌ها
- کتابخوانی حرفه‌ای
- مدیریت زمان
- کنترل استرس
- مهارت‌های ارتباطی مناسب
- اطلاعات عمومی بالا
- تایپ ده‌انگشتی
- تفکر انتقادی
- مدیریت پروژه
- دقت و تمرکز
- نکته‌سنجی و ریزبینی
- توانایی انجام کارهای تکراری
- آشنایی با نرم‌افزارهای آفیس مخصوصاً word
- رازداری و حفظ حقوق مادی و معنوی اثر
چالش‌های شغل ویراستاری
یکنواخت‌شدن شغل ویراستاری
یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که یک ویراستار با آن مواجه می‌شود، مسئلهٔ کسالت و یکنواختی است. مشاغل مربوط به ویرایش بیش از حد یکنواخت و کسل‌کننده هستند. این شغل نیازمند تمرکز بالایی است، از سوی دیگر عوامل دنیای بیرونی به‌عنوان یک حواس‌پرتی بزرگ می‌تواند این تمرکز را بر هم بزند. پرش تمرکز یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که ویراستار با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند.
فرد ویراستار باید قبل از ادامهٔ ویرایش، مدتی از کار خود مرخصی بگیرد و سرگرمی داشته باشد یا زمانی را با دوستان و خانواده بگذراند تا دوباره احساس شادابی کند. این کار بهترین راه برای غلبه بر چالش‌های ویراستاری است.
به دلیل خشک‌بودن، ثابت‌بودن و کمبود تنوع در این شغل، ویراستار باید دائم سعی کند به ذهن و چشمان خود استراحت دهد تا بتواند نهایت بهره‌وری و بازدهی را داشته باشد.
نیاز به زمان زیاد و مواجهه با چالش‌ها در ویرایش
ویرایش به زمان و انرژی زیادی نیاز دارد. برای اطمینان از این که فرد هیچ جزئیاتی را از دست نمی‌دهد، تمرکزکردن نکتهٔ بسیار مهمی است. ویراستاران برای جلوگیری از نادیده‌گرفتن خطاها، می‌توانند از نرم‌افزار ویرایش کمک بگیرند. این نرم‌افزار تا حد زیادی اشتباهات و خطاهای املایی، نگارشی و معنایی را برطرف می‌کند.
ایجاد تعادل بین انتظارات نویسنده و ناشر
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که یک ویراستار با آن مواجه است، حفظ تعادل بین رابطهٔ خود با نویسنده و ناشر است. هنگامی‌که نویسنده و ناشر در مورد چیزی با هم اختلاف‌نظر دارند، ممکن است از ویراستار خواسته شود تا بر موضوع نظارت کند.
در موقعیت‌های این‌چنینی، ویراستار باید تصمیمات بی‌طرفانه بگیرد. تصمیمات او باید بر اساس موضوع مطرح‌شده بهترین تصمیم‌گیری باشد. ایجاد تعادل بین انتظارات نویسنده و ناشر کار ظریفی است. یک ویراستار باید آن‌قدر متخصص باشد که تصمیم او نیاز هر دو طرف را برآورده کند.
نبود درک صحیح از ویراستاری
متأسفانه، در موارد زیادی فن ویرایش آن‌طور که باید موردتوجه قرار نمی‌گیرد. این موضوع نه‌تنها در بین افراد عادی که در بین اهل‌قلم نیز وجود دارد. برخی از اوقات مترجم و نویسنده در جهت کاهش هزینه‌های نشر خود، نیازی به ویراستاری نمی‌بینند.
این موضوع سبب می‌شود کتب و مقالات منتشرشده کیفیت مناسبی نداشته باشد و صنعت نشر اعتبار خود را از دست بدهد. علاوه بر این ویراستاران نیز انگیزهٔ لازم را نسبت به شغل خود از دست می‌دهند. ویراستاری متن نکتهٔ پراهمیتی در علم و نشر است. کم‌توجهی به ادبیات از سوی مردم و کاهش کیفیت کتاب‌های منتشرشده را می‌توان از دلایل عدم توجه کافی به ویراستاری دانست.
وضعیت اقتصادی نامعقول در شغل ویراستاری
یکی از چالش‌هایی که ویراستاران خصوصاً افراد فریلنسر تجربه می‌کنند، دستمزدی کمتر از حد استاندارد است. این موضوع برای ویراستاران تازه‌کار بسیار مهم‌تر است. بااین‌حال، اگر یک ویراستار فریلنسر باشید، می‌توانید چندین کار را هم‌زمان بر عهده بگیرید تا به درآمد بیشتری برسید.
شغل ویراستاری به شکلی است که با فعالیت بیشتر، حقوق بیشتری دریافت می‌کنید. پرداخت ویراستاران به‌صورت عمده بر اساس تعداد کلمات یا تعداد صفحات محاسبه می‌شود. البته این نکته را نباید فراموش کنیم که ویراستاران باتجربه دستمزد خوبی دریافت می‌کنند و برای انتخاب کار موردنظرشان، گزینه‌های زیادی دارند.
خستگی‌های جسمانی
ممکن است برای ویراستاری مجبور شوید ساعت‌ها پشت میز بنشینید و به صفحه مانیتور خیره شوید. این کار ممکن است پس از مدتی جسم شما را دچار فرسودگی کند. بهتر است که شرایط ارگونومیک را در طراحی میز کار خود رعایت کنید. سعی کنید مانیتور را دقیقاً روبروی صورت خود قرار بدهید. تایپ ده انگشتی را یاد بگیرید تا وضعیت دست‌هایتان روی کیبورد درست باشد و بتوانید کار خود را با سرعت و دقت بیشتری هم انجام بدهید. صندلی خود را جوری تنظیم کنید که ارتفاعی خیلی بلند یا خیلی کوتاه نسبت به میز نداشته باشد تا به میز مسلط باشید.
فواصل مشخصی را برای استراحت در نظر بگیرید. برای این کار می‌توانید از اپلیکیشن‌ها یا نرم‌فزارهای مدیریت زمان یا ساعت‌های هوشمند استفاده کنید. در زمان استراحت از جایتان بلند شوید، یک نوشیدنی بنوشید و سعی کنید کمی حرکات کششی انجام بدهید. نرمش چشم گربه هم می‌تواند برای استراحت چشمانتان مناسب باشد.
چند توصیه مهم برای بالا بردن کیفیت شغل ویراستاری
1- برای حرفه‌ای شدن در کار ویراستاری، تمرین و مطالعه فراوان داشته باشید و اگر لازم است آموزش ببینید. مواردی در سطح زبانی و ساختاری ممکن است با مقالات تازه، تغییراتی پیدا کنند بنابراین سعی کنید همیشه به‌روز باشید.
2- کلمات قدیمی و مهجور را شناسایی کنید و سعی کنید از آنها در متن استفاده نکنید.
3- همواره به بافت متن توجه داشته باشید و مترادف‌ها یا متضاد‌ها را در تعریف مفاهیم به‌گونه‌ای انتخاب کنید که با ماهیت محتوا هم‌خوانی داشته باشد.
4- زبان نوشته را به صورت یک‌دست و هماهنگ تغییر بدهید.
5- سعی نکنید که سبک نویسنده را تغییر بدهید. هر سبکی می‌تواند آغاز راهی نو در زبان و ادبیات باشد.
6- اگر محتوای یک اثر را قبول ندارید و یا نمی‌توانید تفکرات نویسنده را بپذیرید، ویراستاری اثر را قبول نکنید. زیرا نگاه جانب‌دارانه شما می‌تواند کیفیت متن را زیر سوال ببرد.
سخن نهایی
در این مقاله به چند مشکل اساسی که ویراستاران با آن روبه‌رو هستند پرداختیم. همان‌طور که می‌دانیم ویراستاری با نشر ارتباط مستقیمی دارد. وجود این مشکلات در واقع وضعیت نشر را نیز به ما نمایش می‌دهد.
همان‌طور که گفته شد بسیاری از سختی‌های این صنف مربوط به عوامل درونی این شغل است. مواردی مانند نیاز به دقت و تمرکز بالا، یکنواختی و … را می‌توان از جملهٔ این موارد دانست.
یکی از راه‌حل‌های این چالش استفاده از نرم‌افزار ویرایش متن است. این نرم‌افزار ها با کمک هوش مصنوعی بسیاری از خطاهای نگارشی، املایی، نشانه‌گذاری و … را کاهش می‌دهد. از طریق نرم‌افزار ویرایش متن ویراستاران می‌توانند با دغدغهٔ کمتری خطاهای ویرایشی را بررسی و رفع کنند. از جمله نرم افزار هایی که به ویرایش متن می پردازند می توان به Ginger، Prowritingaid ، Quillbot و … اشاره کرد. البته این راه‌حل همان‌طور که گفته شد مربوط به چالش‌های درونی این شغل است.
