چگونه نقد کتاب بنویسیم؟ (نحوه ریویو نویسی)

ممکن است به عنوان کسی که هرروز در حال خواندن کتاب است، دوست داشته باشید درباره بعضی از کتاب‌ها نقد بنویسید. اما این که چگونه نقد کتاب بنویسیم ، نکته مهمی است که باید درباره آن مهارت به دست آوریم.

در ساده ترین حالت نوشتن نقد کتاب یعنی دقیق‌تر خواندن کتاب. منتقد کتاب قبل از هرچیز یک خواننده‌ی دقیق است که کتاب را با داشتن چند سوال اولیه آغاز می‌کند. ما در این یادداشت از مقاله‌هایی از «کتاب نقد و نقد کتاب» از انتشارات خانه کتاب استفاده کردیم. این کتاب مجموعه مقاله‌ایست از منتقدان و افراد صاحب نظری که آثاری در زمینه‌ی نقد دارند. در این مقاله‌ها درباره اینکه نقد کتاب چیست و چگونه نقد کتاب بنویسیم بحث شده و نمونه‌هایی از نقدهای خوب آمده است برای مطالعه بیشتر تا پایان همراه گروه گرامرلی باشید.

نقد کتاب چه فرقی با معرفی کتاب دارد؟

ما درمعرفی کتاب می‌خواهیم مخاطب را از وجود یک کتاب آگاه کنیم. برای همین فقط نام بردن از مشخصات اصلی کتاب و اشاره‌ای مختصر به محتوای کتاب، حتی بدون خواندن کامل آن و با انداختن نگاهی به پشت جلد و مقدمه ممکن و کافی‌است. نباید در معرفی جانب‌گیری ‌کنیم. اما کار نقد چیز دیگری‌است. در نقد کتاب محتوای آن را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم و آن را می‌سنجیم.

نوشتن نقد کتاب چه فایده‌ای دارد؟

از همه شنیده‌ایم ادبیات نقش موثری در زندگی انسان دارد. اما شاید دلایلی که در این رابطه شنیده‌ایم محدود باشد. یکی از مهم‌ترین مواردی که مغفول مانده این است که خواندن آثار ادبی مهارت تفکر نقادانه ما را تقویت می‌کند. همانطور که نوشتن درباره آثار ادبی مهارت نوشتن ما را بهبود می‌بخشد. نقد ادبی نیز تنها برای بررسی آثار ادبی نیست، بلکه خواندن و نوشتن درباره آثار نویسندگان دیگر به ما این امکان را می‌دهد تا قوه تخیل خود را تقویت کنیم. همچنین، با دیدن سرگذشت شخصیت‌ها یاد می‌گیریم با دیگران همدردی کنیم.

نویسندگان متون نقد ادبی نظام مند نیز به خوانندگان این فرصت را خواهند داد تا اثر را دقیق‌تر و با توجه به ویژگی‌های خاصی بخوانند. همانطور که ملاحظه می‌کنید، ادبیات و نقد ادبی مکمل هم هستند و مثلث نویسنده، منتقد و خواننده را تشکیل می‌دهد. برای نوشتن نقد ادبی روش خاصی وجود دارد و دانستن آن الزامی است. در ادامه، مرحله به مرحله روند نگارش و نکات مهم را خواهیم گفت.

6 روش برای نوشتن یک نقد کتاب (نحوه ری‌ویونویسی)

1. ری‌ویونویسی را با ارائه یک خلاصه کوتاه و مختصر از کتاب شروع کنید.

قطع به یقین، این روش بهترین روش برای معرفی و نقد کتاب است، چون خیلی سریع، چشم انداز و زمینه کلی کتاب را به خواننده ارائه می دهد.
اما دقت کنید که خیلی زیاد به جزئیات نپردازید. سعی کنید خلاصه را کوتاه و جذاب نگه دارید، چون خلاصه طولانی را می توان با یک سرچ سریع و ساده در گوگل هم پیدا کرد!

2. برای انجام یک book review، مهمترین جنبه های کتاب را انتخاب کرده و ذکر کنید.

می توانید این کار را با بیان خاصیت، شخصیت و موضوع کلی کتاب؛ جهان بینی؛ مضامین و طرح کتاب انجام دهید. البته این موارد ممکن است در مقایسه با کتاب ها؛ ژانرها و سلیقه شما متفاوت باشد!و به شکل های مختلفی تولید محتوا صورت گرفته باشد.
در مورد هر یک از این جنبه های مهم، یک پاراگراف نوشته و در مورد چگونگی برخورد نویسنده با آن، به همراه آنچه از آن لذت می برید و یا حتی جنبه هایی از کتاب که چندان به مذاقتان خوش نمی آید نیز، بحث کنید.
برای انجام یک book review، مهم ترین جنبه های کتاب را انتخاب کنید.

3. در نقد و بررسی کتاب، نقل قول های خلاصه را به عنوان مثال در نظر بگیرید.

مطمئنا آوردن نقل قول ها ایده هیجان انگیز و مناسبی است، چون برای هر چیری که در نقل قول گفته می شود، مثالی نیز زده می شود!
اگر در بررسی کتاب، در مورد شوخ طبع بودن یک شخصیت صحبت می شود، این شوخ طبعی شخصیت به خوانندگان شما اجازه می دهد که بفهمند در اینجا با کدام نوع شخصیت، شوخ طبعانه برخورد می کنید.
اما… مراقب باشید: نقل قول های طولانی می توانند قسمت زیادی از فضای نقد کتاب را اشغال کرده و بر ری‌ویو شما تاثیر منفی بگذارند!
اما نقل قول های کوتاه معمولاً امتیازات زیادی برای شما به همراه خواهند داشت و کار شما را برجسته تر کرده و به آن، درخشش خاصی می دهند.How To Write A Book Review: 6 Steps To Take

4. در نقد کتاب، همیشه نتیجه گیری را به گونه ای بنویسید که همه چیز را خلاصه کند.

دقیقا مانند مقدمه، نتیجه گیری خود را نیز کوتاه و جذاب بنویسید!
نتیجه گیری باید نکات اصلی نقد و بررسی به همراه نظر کلی شما درباره کتاب را بیان کند.

5. در مرور کتاب، کتابهای مشابه را پیدا کنید.

یک راه بسیار عالی برای جمع بندی یک نقد کتاب، یافتن کتاب های مشابه کتابی است که در حال نقد آن هستید. بنابراین می توانید بگویید: “اگر شما از علاقه مندان کتاب X هستید، حتما از خواندن این کتاب نیز لذت خواهید برد و قطعاً آن را دوست خواهید داشت!”
علاوه بر این، در نقد کتاب می توانید دقیق تر باشید و به نکات مشترک و متشابه دو کتاب هم اشاره کنید.
مثلا می توانید بگویید: “اگر شخصیت اصلی کتاب X که یک ابرقهرمان فداکار بود را دوست داشتید، شخصیت اصلی این کتاب را نیز دوست خواهید داشت!”
در نقد کتاب، همیشه نتیجه گیری را به گونه ای بنویسید که همه چیز را خلاصه کند.

6. می توانید برای نقد کتاب خود، ویژگی رتبه بندی ستاره ای بدهید.

همانطور که می دانید، رتبه بندی ستاره ای در بسیاری از سایت های بازبینی انجام می شود، اما ضروری نیست!
اما اگر می خواهید به book review

خود امتیاز ستاره ای بدهید، می توانید از روش معمول “از پنج / تا ده ستاره” استفاده کنید.
همچنین می توانید رتبه بندی ستاره ای خود را به دسته های مختلف برای شخصیت/ طرح/ جهان بینی و غیره تقسیم کنید.

در نوشتن نقد کتاب‌های علمی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

در نقد کتاب‌های علمی و تحقیقی باید به صحت مطالب علمی نظر داشته‌باشیم. برای نوشتن نقد این نوع کتاب‌ها بهتر است کتاب را بیشتر از یک‌بار و با دقت بخوانیم و بعد ارزش‌گذاری و یادداشت برداری کنیم. پیشینه‌ی کتاب و یا تحقیق را بررسی کنیم. گاهی برای نوشتن نقد کتاب باید یکی دو قدم از نویسنده جلوتر باشیم. خواندن کتاب‌های بیشتر برابر است با نوشتن نقدهای بهتر. منتقد این کتاب‌ها باید هشیار باشد که آیا نویسنده به تمام ادعاهایی که در مقدمه‌ی کتاب‌های خود دارد عمل کرده و به سوال‌ها پاسخ داده است یا نه. آیا پیوستگی مطالبش منطقی است؟ منابعی که استفاده کرده، منابع دست اول و به‌روز‌اند؟ همچنین می‌توانیم کتاب را با کتاب‌هایی که با موضوع مشابه نوشته شده‌اند، مقایسه کنیم.

در نوشتن نقد کتاب‌های داستانی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

برای نوشتن نقد کتاب‌های داستان، بهتر است به سبکی که نویسنده برای نوشتن کتاب از آن استفاده کرده، توجه کنیم. خواندن کتاب‌های دیگر نویسنده روش خوبی‌ برای آشنا شدن با سبک کلی اوست. همینطور می‌توانیم یک‌دستی زبان نویسنده و متناسب بودن آن با مخاطبان کتاب را بررسی کنیم.

عناصر داستان از مهم‌ترین معیارهای شکل‌گیری یک کتاب خوب است. در نقد داستان باید به عناصر داستان توجه کنیم. مثلا آیا شخصیت‌های کتاب به خوبی شکل گرفته‌اند؟ پیرنگ یا خط داستانی به خوبی پیش رفته است؟ زبان شخصیت‌ها متناسب است؟ آیا داستان سیر خطی دارد یا سیال ذهن است؟ آیا مقدمه‌چینی باعث لو رفتن داستان شده است؟ چه مقدار از کتاب بدون اینکه به محتوای اصلی آن ضربه‌ای بخورد قابل حذف است ؟

در نقد کتاب‌های ترجمه‌شده، توجه به کیفیت ترجمه هم مهم است. آیا مترجم پایبندی به متن اصلی را در اولویت قرار داده است یا ارتباط بهتر مخاطب با متن؟ چقدر از متن ترجمه‌ی کلمه به کلمه است و چقدرش ترجمه‌ی آزاد؟ آیا ترجمه‌ی کتاب قابل اعتماد است؟ آیا کتاب از زبان اصلی ترجمه شده است یا ترجمه‌ی ترجمه است؟ آیا ترجمه‌ روان است ؟

در آخر حواسمان به کلمه‌ها باشد. کلمه‌ها تاثیر ناخودآگاه بر ذهنمان دارند.ساده بنویسیم. نه دوست نویسنده باشیم و نه دشمنش، بلکه محتوای کتاب را ملاک قرار دهیم و دیگران را در لذت خواندن یک کتاب خوب شریک کنیم.