آموزش مقاله نویسی تخصصی و ساختار محور

مقاله نویسی تخصصی یکی از مهمترین فعالیت‌ها در زندگی علمی پژوهشگران است. از آنجایی که شروع هر کاری سخت است، خواندن راهنما و آموزشی که حرفه‌ای‌های کار آماده می‌کنند، راهگشا خواهد بود. در این مطلب قصد داشتیم یکی از کاملترین مطالب را در آموزش مقاله نویسی برای شما آماده کنیم.

با گروه گرامرلی امیرکبیر با آموزش مقاله نویسی تخصصی و ساختار محور همراه باشید.

با گسترس روز افزون اهمیت تولید محتوای متنی، نوشتن مقاله، مفهوم تازه ای پیدا کرده است. همین نوشته ای که در حال خواندن آن هستید، می تواند یک مقاله به حساب بیاید. مقالات استخراج شده از پایان نامه های دانشگاهی نیز، نوعی مقاله به حساب می آیند. دو نوع مقاله ای که مثال زدیم با اینکه در عمل بسیار متفاوت هستند، اما هر دو از یک سری اصول و تقریبا یک ساختار مشخص پیروی میکنند.

اما این ساختار چیست؟ و در مقاله نویسی باید چه اصولی را رعایت کنیم؟ و یا به بیان ساده تر، چگونه مقاله بنویسیم؟ اگر این نوشته را برای مطالعه انتخاب کرده اید، احتمالا قصد شما یافتن پاسخ یکی از سوالاتی است که ذکر کردیم. پس با ما تا انتهای این نوشته همراه باشید تا با مقاله نویسی حرفه ای آشنا شوید و بتوانید از نکات بیان شده در این مطلب، برای انجام پروژه خود، بهره مند شوید.

مقاله چیست؟

برای واژه مقاله، تعاریف متعددی بیان کرده اند، اما همه ی این تعاریف حول یک محور میگردد. در مقاله نویسی بنا نیست به تکرار حقایق موجود و اثبات شده بپردازیم. در واقع مقاله نظرات، بیانات و نتیجه ی تحقیقات و ارزیابی های نویسنده، حول موضوع مقاله را بیان میکند. در عین حال مقاله می تواند چکیده ی یک سری تحقیقات گسترده در یک موضوع خاص باشد.

با این تفاسیر کلیه ی مقالات را می توان در پنج دسته ی کلی: استدلالی، توصیفی، تحلیلی، اکتشافی و مروری دسته بندی کرد. هدف تمامی این دسته بندی ها یکی است و آن توضیح و تشریح یک موضوع برای خوانندگان مقاله تخصصی می باشد. در واقع در یک مقاله قصد داریم تجربیات و دانسته های خود در مورد یک موضوع را به تعداد بیشتری از افراد منتقل کنیم و دانش و تجربه خود را با آنها، به اشتراک بگذاریم. بدیهی است که این نوشته باید در ساختار به خصوصی قرار بگیرد تا بتواند به قدر کافی تاثیرگذار باشد بنابراین، در بخش بعدی به بیان تکنیک های مقاله نویسی می پردازیم تا شما را در نوشتن مقاله خود، یاری کنیم.

یک مقاله از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟

مقاله به طور کامل و مشخص شامل 10 قسمت عمده است. اما بسته به جایی که مقاله را برای آن تنظیم میکنید، می تواند شامل تعدادی از این بخش ها نباشد. در ادامه به معرفی و توضیح این بخش ها می پردازیم:

عنوان

عنوان مقاله یا title همانطور که از نام آن پیداست، موضوعی را مشخص میکند که قرار است در مورد آن با استفاده از تکنیک های مقاله نویسی، یک مقاله تخصصی بنویسید. مشخص است که اهمیت عنوان مقاله بسیار زیاد است زیرا خوانندگان باید با دیدن عنوان مقاله، به خواندن آن ترغیب شوند. در یک مقاله عنوان باید به قدر کافی گویا و به همان اندازه جذاب باشد. طولانی بودن بیش از حد عنوان و یا استفاده بیش از حد از اصطلاحات علمی و انگلیسی، به هیچ عنوان توصیه نمی شود و می تواند روی کار شما اثر منفی بگذارد.

چکیده

اگر فرض کنیم خواننده الزاما از عنوان مقاله شروع به خواندن آن میکند، پس باید به جذاب بودن تمامی بخش ها دقت کنید. چکیده یا abstract، قسمت بعدی مقاله است که وظیفه بیان خلاصه ای از پژوهش ها و نتایج به دست آمده را بر عهده دارد. این بخش معمولا از مرز 200 کلمه تجاوز نمیکند. پس به قدر همین تعداد کلمات محدود فرصت دارید تا مخاطب را به خواندن ادامه ی نوشته خود ترغیب کنید. بنابراین توصیه می کنیم در نوشتن آن دقت زیادی به خرج بدهید.

لازم به ذکر است چکیده می تواند توصیفی (descriptive) یا راهنما گونه (informative) باشد. برای نوشتن آن نیز کافیست کلیات مقاله ی خود را بخوانید و هر پاراگراف یا بخش آن را در یک یا دو جمله خلاصه کنید. در مقاله نویسی حرفه ای چکیده قرار است توجه مخاطب عام را جلب کند. پس تا می توانید ساده و روان و همه فهم بنویسید. البته ناگفته نماند که روان و همه فهم بودن چکیده در رابطه با یک مقاله تخصصی، زیاد ضروری به نظر نمی رسد.

کلمات کلیدی

کلمات کلیدی یا keywords قرار است مقاله ی شما را در یک گروه خاص قرار دهد. این کلمات باید دقیقا مرتبط با موضوع مقاله ی شما باشند. پژوهشگران و سایر افراد جامعه ی علمی، با جستجوی این کلمات در فهرست مقالات به مقاله ی شما دسترسی پیدا میکنند بنابراین با انتخاب درست این کلمات و رعایت تکنیک های مقاله نویسی، شانس دیده شدن مقاله خود را افزایش دهید.

مقدمه

میتوان گفت که مقدمه ی مقاله، آخرین فرصت شما برای جذب مخاطب است. البته با فرض اینکه عنوان و چکیده ی شما مخاطب را تا بخش مقدمه هدایت کرده باشد. در مقاله نویسی مقدمه یا introduction قرار است تاریخچه ی موضوع، نقص و اشکالات روش های پیشین و رویکرد شما برای رفع این نواقص را بیان کند.

در این بخش از مقاله باید بتوانید مخاطب خود را قانع کنید. به این صورت که با بیان مناسب نتایج قبلی پژوهش های انجام شده بر روی این موضوع، ضرورت پژوهش دوباره را تشریح کنید و مخاطب را متوجه سازید که، همین ضرورت باعث شده است که شما برای نوشتن مقاله ی فعلی اقدام کنید. در انتهای مقدمه نیز، باید عناوین بخش های مختلف مقاله را که در ادامه به آن اشاره می کنیم، بیان کنید.

اجزای مقاله و روش های گرداوری اطلاعات

مقاله ی شما می تواند به شرح یک موضوع تئوری یا علمی بپردازد. اگر مقاله ی تخصصی شما از نوع علمی است در این بخش کلیه ی مواد و دستگاه های استفاده شده تحت عنوان اصول یا materials، روش آزمایش یا methods و چگونگی فراهم آوردن این مقدمات را به صورت دقیق، شرح دهید. اگر مقاله ی شما در بخش تئوری قرار می گیرد، بایستی به روابط ریاضی، فرضیه ها، قضیه ها و نرم افزارهای استفاده شده و حتی متغیرها و مقادیر عددی پارامترهای آن اشاره کنید.

نتایج

نتایج یا result در مقاله نویسی نقش مهمی ایفا میکنند و ارزش کار شما را بیان می کنند. در بخش نتایج قرار نیست به تفسیر و تحلیل موارد به دست آمده بپردازید بلکه نتایج باید شامل جدول ها و اشکال حاوی اطلاعات به دست آمده توسط شما، باشد. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پژوهش، باید در این جدول ها قرار بگیرند و اطلاعات مندرج دراین جداول و اشکال، نباید در متن مجدد تکرار شوند.

نتیجه گیری مقاله

در این قسمت از مقاله نویسی میخواهیم مقاله را به طور مختصر مرور کنیم. در بخش نتیجه گیری یا conclusion میخواهیم نتایج کلی پژوهش را به خواننده منتقل کنیم. این بخش از نظر تعداد کلمات محدودیت ندارد. همچنین اشاره به پژوهش هایی که در آینده قرار است در حوزه ی این موضوع انجام بشود نیز، باید در این قسمت قرار بگیرد.

تقدیر و تشکر

وجود این بخش در مقاله نویسی الزامی نیست. بخش تقدیر و تشکر یا acknowledgment به معرفی و تشکر از افراد یا موسساتی می پردازد که در نوشتن مقاله به نحوی به نویسندگان آن کمک کرده اند. همچنین می توانید از داوران مقاله که با ارائه ی نکات مفیدشان در اتقای سطح کیفی مقاله موثر بوده اند نیز، در این بخش تشکر کنید.

مراجع

بخش مهم دیگری که در مقاله نویسی حرفه ای، باید توجه ویژه ای به آن داشته باشید و حتما در بین اجزای مقاله خود آن را ذکر کنید، بخش مراجع یا references است. در این بخش مشخصات تمامی منابع و نوشته هایی که به آن ها در مقاله ارجاع داده شده است، ذکر می شود. شیوه ی نگارش این بخش بستگی کامل به اصول مکانی دارد که مقاله قرار است برای آن ها ارسال شود.

ترنتین (Turnitin/Ithenticate) یکی از بهترین و معتبرترین سایت های بررسی سرقت ادبی و علمی و بررسی مشابهت متنی در جهان می باشد. تقریباً همه مراکز علمی و مجلات معتبر دنیا، با استفاده از این ابزار، مقالات و متون علمی را بررسی و به لحاظ مشابهت امتیازگذاری می کنند.

ضمائم

ضمیمه ها یا appendix، موضوعاتی را در بر میگیرد که نسبت به موضوع اصلی در اولویت دوم قرار داردند. مثلا اثبات طولانی یک قضیه ی ریاضی که در خلال مقاله از آن نام برده اید، ممکن است در حوصله ی تمام خوانندگان نگنجد. بخش ضمیمه به بیان به این موارد می پردازد.

گام اول در مقاله نویسی تخصصی : عنوان مقاله

نکاتی که باید در نگارش تخصصی عنوان مقاله در نظر گرفته شود.

عنوان مقاله باید ساده، گویا، دقیق و با معنا باشد.
عنوان مقاله باید مختصر باشد . 12 تا 15 کلمه پیشنهاد می شود.
در عنوان مقاله باید کلمات تخصصی به صورت کامل و در صورت لزوم اختصار آن ها در داخل پرانتز نوشته شود.
کلمات تخصصی مرتبط که در عنوان مقاله استفاده می شوند باید جامع باشد به این سوال پاسخ دهد که چه موضوعی مورد پژوهش قرار گرفته است.

گام دوم در مقاله نویسی تخصصی : چکیده مقاله

نکاتی که باید در نوشتن چکیده مقاله در نظر گرفته شود.

چکیده مقاله نباید عینا از بخش های دیگر کپی شود.
در چکیده مقاله از نقل قول مستقیم استفاده نشود.
چکیده مقاله باید جامع و مستقل از متن باشد.
در چکیده مقاله از منبع و رفرنس استفاده نشود.
تعداد کلمات چکیده مقاله محدود بوده و بستگی به مجله متغیر است.
در چکیده کلمات تخصصی و نام ها باید به صورت کامل بیان شوند.
کلمات کلیدی باید در انتهای چکیده نوشته شوند. این کلمات باید تخصصی و متناسب با موضوع باشند و نباید عینا در عنوان مقاله وجود داشته باشند.

گام سوم در مقاله نویسی تخصصی : مقدمه مقاله

نکاتی که باید در نوشتن مقدمه مقاله رعایت کنیم.

زمان افعال در مقدمه مقاله یا حال است یا گذشته. در جملاتی که حقایق علمی بیان می شود باید به زمان حال باشد. انجاییکه به نتایج پژوهش های قبلی اشاره می شود از افعال گذشته استفاده می شود.
منابع مهم، اصلی و بسیار معتبر باید در بخش بررسی پیشینه پژوهش آورده شوند.
حجم مقدمه مقاله متناسب با کل مقاله باشد. تقریبا 20 تا 25 درصد از کل مقاله به مقدمه آن اختصاص می یابد.
در نگارش مقدمه مقاله، تا جاییکه ممکن است از افعال معلوم استفاده شود.
توصیه می شود در نوشتن مقدمه مقاله ک از ضمیر اول شخص (من) استفاده نشود. چون اغلب داوران به استفاده از این کلمه نوعی حساسیت دارند و بیان کننده نوعی غرور نویسنده است.
از کاربرد بیش از حد کلمات کلیدی پرهیز شود. همچنین از کاربرد مخفف های گنگ و غیر رایج جدا پرهیز شود.
اگر به هر دلیل مجبور شدید که عینا از یک قسمت از مقاله دیگران استفاده کنید، حتما آن قسمت در گیومه قرار داده شود.

گام چهارم در مقاله نویسی تخصصی : مواد و روش ها

نکاتی که باید در نگارش تخصصی مواد و روش های مقاله رعایت کنیم.

مواد استفاده شده در پژوهش به صورت دقیق قید گردد.
روش یا روش های استفاده شده با ذکر جزییات بیان گردد.
بخش مواد و روشهای پژوهش مقاله را مقالات قبلی خود یا دیگران کپی نکنید.
بخش مواد و روشهای مقاله، باید به گونه ای نوشته شود که دقیقا توسط خواننده قابل اجرا باشد.
دقت کنید، اگر دستگاهی را در این بخش معرفی می کنید، حالت تبلیغ برای شرکت سازنده نداشته باشد.
نرم افزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل آماری را معرفی کنید. جامعه آماری و نحوه نمونه برداری را قید کنید.
در این بخش به هیچ عنوان، نتایج بدست آمده را بیان کنید. فقط روش انجام پژوهش را دقیق و واضح توضیح بدید.

گام پنجم در مقاله نویسی: نتایج و بحث

نکاتی که باید در نوشتن نتایج و بحث مقاله رعایت کنیم.

نتایج را متناسب با سوالات پژوهش و اهداف مقاله دسته بندی کنید. مثلا اگر 5 سوال اصلی بوده، الان باید برای هر سوال یک نتیجه مهم و جواب ارائه داد.
باید با کمک نرم افزارهای معتبر آنالیز شوند و روش های آماری صحیح در جداول و اشکال آورده شود.
جداول و اشکال باید به صورت کاملا گویا و قابل فهم طراحی شوند و علائم آماری مرسوم و رایج برای انتقال اطلاعات استفاده شود.
اگر نتایج در دو یا چند دسته قرار گیرد، ارائه نتایج هم متناسب با آن ها دسته بندی شود.
هرگز نتیجه ای را بیش از یک بار ارائه ندهید.
از توضیح دادن موارد بدیهی و واضح ارائه شده در جداول و شکل ها خودداری کنید اگر نتیجه ای در جدول ارائه شد به هیچ عنوان نباید در شکل آورده شود و برعکس
فقط موارد کلیدی و مهم را در جداول و شکل ها بیان کنید.
مهمترین نتایج به دست آمده را با پژوهش های قبلی مقایسه کرده و دلایل همسو بودن و غیر همسو بودن را تفسیر و بحث کنید.
در بیان نتایج نباید پیش داوری کرد به صورت جانبدارانه رفتار نکنید و نتایج را به صورت دقیق و علمی بیان کنید.
زمان افعال در بحث و نتیجه گیری اغلب گذشته ساده میباشد. زمان افعال وقتی که به اشکال و جداول ارجاع می شود زمان حال ساده و وقتی که به پژوهش های قبلی ارجاع می شود، زمان گذشته باشد.