ترجمه ادبی در واقع نوعی ترجمه خلاق، شعرگونه و دراماتیک از زبانی به زبان دیگر است. به عبارت دیگر، از این روش برای برگردان متون ادبی مختلف استفاده می‌شود. مترجم آثار ادبی ممکن است با طیف وسیعی از متون ادبی باستانی یا مدرن سر‌وکار داشته باشد. به همین علت، فعالیت در این حوزه نیازمند دستیابی به شناختی دقیق از ساختار زبان مبدا و مقصد است. زیرا شما در این روش با یک گزارش یا نوعی متن حقوقی مواجه نیستید. بنابراین مترجم باید بتواند جنبه‌های ادبی آثار مورد نظر را نیز به درستی از زبان مبدا به زبان مقصد منتقل کند. سه ویژگی زیر، مهمترین ویژگی‌های یک مترجم ادبی است که در ادامه با آن بیشتر آشنا می‌شویم با گروه گرامرلی امیر کبیر همراه باشید.

• داشتن تحصیلات آکادمیک
• مهارت‌های نوشتاری قوی
• آشنایی کامل با افکار و عقاید نویسنده

چرا ترجمه ادبی اهمیت دارد؟

توجه به ترجمه ادبی از چند منظر اهمیت بسیار بالایی دارد. از یک سو، بازگردانی متون به شیوه ادبی این امکان را برای ما فراهم می‌کند که به درک عمیق‌تری از تاریخ، فلسفه، هنر و ادبیات برسیم. این مورد در بحث تحقیق و پژوهش‌های علمی و دانشگاهی از اهمیت زیادی برخوردار است. از سوی دیگر، برگردان آثار ادبی سایر کشورها باعث آشنایی ما با فرهنگ و تمدن ملل مختلف می‌شود و چشم‌انداز تاره‌ای را پیش روی ما قرار می‌دهد. به همین علت است که افراد فعال در این حوزه باید نسبت به زبان، فرهنگ، تاریخ و تمدن کشور مورد نظر به درک عمیقی برسند.

چرا ترجمه ادبی دشوار است؟

بهتر است بدانیم ترجمه متون ادبی با سایر ترجمه ها تفاوت های بیشماری دارد زیرا حجم متون درگیر شده در ترجمه های ادبیاتی کاملا متفاوت است از طرفی روبرو شدن با اصطلاحاتی که شاید معانی آنها به 100 هزار کلمه منتهی شود در حجم وسیعی از مقالات چالش و فرصتی را برای ترجمه متون ادبی به وجود می آورد .

یکی از دشواری های مهم در ترجمه متون ادبی حفظ زیبایی ها و ذات اصلی اثر خصوصا در ترجمه اشعار ادبیاتی است که بازآفرینی آنها باید توسط یک مترجم متون ادبی انجام شود .

یکی از مهمترین چالش ها در ترجمه ادبی لزوم تعادل و وفاداری به متن است تا خروجی ترجمه چیزی منحصر به فرد باشد تا احساسات خواننده را درگیر کند

ترجمه شعر به زبان های مختلف توسط مترجم ادبی از جمله همین چالش ها و فرصت ها است . در ترجمه اشعار مترجم با تعداد هجاها و کل ریتم شعر کار کرده تا تفسیری تقریبی و خلاق همراه با کیفیت زبانی ارائه کند .

حس و احساسات در ترجمه متون و مقالات ادبی

یک کار ادبی ، حس و احساس است و باید ریشه های این احساس درون متن ترجمه دیده شود. ظرفیت اطلاعاتی شما باید به اندازه ای نا محدود باشد که شما قادر باشید متن را به شیوه ای تمثیل گونه برای خواننده روایت کنید.

می بایست استعاره ها، ایهام ها، آرایه های ادبی و تمامی اصطلاحات را به گونه ای در متن بازگو کنید انگار که خواننده اصل مطلب را می خواند و رنگ و بویی از ترجمه و اقتباس در آن احساس نکند. قوانین زیادی در امر ترجمه وجود دارد که باعث می شود شما مطالعات بیشتری داشته باشید و مقالات زبان شناسی جدید تری را مطالعه کرده باشید و همواره دانش واطلاعات خود را به روز نمایید.

7سوال طلایی مطرح در یک ترجمه ادبی خوب

1.آیا ترجمه ادبی، مفهوم متن اصلی را می‌رساند؟

زبان متن ادبی با یک متن عادی متفاوت است و مترجم باید این روح هنری نهفته در متن ادبی را به متن اصلی منتقل کند. چرا که انجام این کار باعث جذابیت متن ترجمه خواهد شد و خواننده را مشتاق خواندن می‌کند. پس جواب درست برای این سوال این است که زبان مترجم باید ادبی‌وار باشد تا زمانی که یک مطلب را ترجمه می‌کند به طرز درستی، از زبان خود بیان کرده باشد. همچنین مترجم به کمک اطلاعات و دانشی که در زبان مورد ترجمه کسب کرده است. استفاده از کتاب‌های فرهنگی، متن را به درستی دریابد.

2.آیا لحن نویسنده در ترجمه حفظ شده است؟

هر نوشته ادبی و نویسنده آن لحن مخصوص به خود را دارد که این لحن در متن آن کاملا واضح و آشکار است، پس برای یک مترجم متن ادبی لازم و ضروری است که لحن نویسنده متن را بشناسد. لحن هر نویسنده‌ای که متنی را می‌نویسد درواقع سبک و زبان مخصوص به خود را دارد که نشانگر حالات روحی، عاطفی و فکری شاعر است. این ویژگی‌ها، بدون شک در نوشتن نویسنده تاثیر مهمی دارد. پس مترجم یک متن ادبی، باید قبل از ترجمه، لحن نویسنده را به صورت کامل درک نماید، سپس متن را به لحنی که مد نظر نویسنده است، ترجمه نماید.

3.آیا مترجم زبان مخصوص و متناسب با متن را دریافته است؟

نویسندگان متون ادبی، متن را به زبان‌های مختلفی نوشته‌اند. مثلا: زبان یک متن ادبی به صورت طنز است و زبان متن دیگر کاملا رسمی و جدی است. یک مترجم ادبی خوب باید هوشیار باشد که قبل از ترجمه، ابتدا زبان متن مورد نظر نویسنده را دریابد، سپس متن را ترجمه کند. چون هر نویسنده زبان مخصوص به خود را دارد که متون ادبی خود را به همان زبان می‌نویسد. رعایت این نکته، ترجمه را از حالت فن بودن در آورده و به آن زیبایی هنری می‌بخشد و خوانندگان اثر ادبی، متوجه می‌شوند که زبان نویسندگان با یکدیگر فرق دارد.

4.آیا مترجم واژه‌ی درست و خوش‌آهنگی به جای واژه‌ی اصلی برگزیده است؟

در متون ادبی نویسنده واژگان خوش‌آهنگی برای متن خود انتخاب می‌کند چرا که یک متن ادبی است و متن ادبی با همین واژگان خوش‌آهنگ، جذابیت خود را می‌یابد و به یک اثر فاخر ادبی تبدیل می‌شود. همچنین کلمات و واژه‌ها در زبان خارجی مانند زبان فارسی معنای متفاوتی دارند و نویسنده با هدف مشخصی آن را انتخاب می‌کند بنابراین انتخاب واژه درست و خوش‌آهنگ برای ترجمه، یکی از کارهای مهم مترجم است که جنبه زیبایی و هنری دارد و بر ارج کار یک مترجم خوب ادبی می‌افزاید.

5.آیا مترجم در متن ترجمه، قواعد و دستور‌ زبان را رعایت کرده است؟

رعایت قواعد و قوانین دستوری در نوشتن هر متنی لازم و ضروری است. مترجم نیز مانند نویسنده باید خود را ملزم کند تا قواعد و قوانین دستوری را رعایت کند. پس یک نوشته زمانی درست است که از نظر قواعد و دستور زبان درست باشد در غیر این صورت اشتباه و از دید ادبی بی ارزش خواهد بود. مراعات نکردن دستورزبان که به درست نویسی مربوط می‌شود ارزش کار یک مترجم ادبی خوب را پایین می‌آورد که باعث می‌شود کار بی کیفیت ارائه کرده و مشتریانش برای ترجمه کم‌تر شوند.

6.آیا ایجاز کلام نویسنده رعایت شده است؟

در ترجمه یک متن بسیار مهم است که مترجم به ایجاز و اختصار آشنایی و تسلط کامل داشته باشد. نویسنده متن اصلی، گاهی نکته‎‌ای را به صورت مفید و مختصر بیان کرده است و مترجم چون معنی و مفهوم آن را ندانسته، مطالبی بر آن افزوده است. رعایت امانت در ترجمه بسیاری ضروری است و اگر مطلبی نیاز به توضیح، شرح و بسط داشت مترجم ادبی خوب موظف است، آن را در پاورقی و یا بخش توضیحات بیاورد.

7.آیا به نشانه‌های نگارشی توجه کرده است؟

رعایت اصول استفاده از علائم نگارشی در هر متنی لازم است و عدم استفاده و یا استفاده اشتباه از این نشانه‌ها می‌تواند معنی کلام را مختل کند. نشانه‌های نگارشی از زمان ترجمه به زبان خارجی، وارد زبان فارسی نیز شده است. نویسنده آن را در متن اصلی خود رعایت کرده است. مترجم ادبی خوب، موظف است که این نشانه‌های ادبی را در متن ترجمه به درستی رعایت نماید.

مأموریت نرم افزار Ginger کمک به شماست که بهتر و سریعتر به زبان انگلیسی و به زبان های دیگر بنویسید. این وبسایت بیش از 10 سال تجربه در ابزارهای دستور زبان دارد. نه تنها این برنامه شما را تصحیح می کند، نکات و توصیه هایی را برای بهبود اشتباهات خود به شما می دهد.

نتیجه

به طور کلی ترجمه متون ادبی، روحیه ظریف و نکته سنجی می طلبد که نیاز است مترجم این روحیه را به شیوه ای در خود تقویت کند که بتواند هم با متن اصلی و هم با مخاطب رابطه و تعامل خوبی برقرار نماید. تقویت این روحیه تنها با مطالعه آثار ادبی لاتین و حتی آثار ادبی ایرانی و تمرین و ممارست هرچه بیشتر در زمینه ترجمه و نگارش، حاصل می شود.