ویرایش علمی و تخصصی مقاله به چه صورت است؟

بدون هیچ تردیدی، مقالات و نوشته‌های علمی یا رسمی نیاز به ویرایش و بازخوانی دارند. بخصوص اگر یک مقاله علمی تهیه می‌کنید باید برای تکمیل و بهبود آن از خدمات ویرایش علمی و تخصصی مقاله استفاده کنید.

ویراستاری و نمونه خوانی دست‌نوشته، دو مرحله اساسی و مهم در مقاله‌نویسی هستند که موجب می‌شوند کیفیت کار نهایی بالاتر رفته و با دقت بیشتری موضوع مورد بررسی قرار بگیرد تا هیچگونه ایرادی نداشته باشد. ما شما را با روال این کار بیشتر آشنا می‌کنیم.

یادتان باشد که بسیاری از محققان و افراد مختلف معتقدند که نیازی به ویراستاری وجود ندارد و کافی است تا بعد از نگارش یک متن و مقاله، خودشان دستی به سر و روی آن بکشند. اما چنین فکری کاملا اشتباه است. این همان ایده نادرستی است که موجب می‌شود، بسیاری از مقالات از چاپ‌شدن در مجلات مختلف داخلی و خارجی بازبمانند.

واقعیت این است که ویراستاری علم و مهارتی جدی است و نمی‌توان آن را براساس فکر و شهود پیش برد. یعنی اگر می‌خواهید، مقاله‌ای که نوشته‌اید به درستی ویراستاری شود، باید اصول کار را هم به خوبی بدانید. این امر تخصصی از عهده تمام افراد برنمی‌آید. ویراستاران خبره با تجربه و دانشی که دارند به مهارت ویرایش دست پیدا کرده‌اند. ضمن اینکه باید بدانید، ویراستاری انواع و مراحلی دارد.

هر چقدر که متن‌تان برای نگارش مقالات علمی و تخصصی ویراسته‌تر باشد، امکان پذیرش‌تان هم بیشتر خواهد شد. برای مطالعه بیشتر با گروه گرامرلی امیرکبیر همراه باشید.

ویراستاری (Editing) چیست؟

ویراستاری یا ویرایش، به‌معنای رفع خطا‌ها، زدودن ابهامات و نظم و ترتیب بخشیدن به محصولات نوشتاری، دیداری و شنیداری است. هدف از ویراستاری یک نوشته، زدودن کجی‌ها و نادرستی‌های ظاهری و باطنی به‌منظور تسهیل انتقال اطلاعات و یا احساسات از نویسنده به خواننده است. در فرآیند ویرایش نه تنها ساختار‌های زبانی بلکه مفاهیم و اطلاعات درج‌شده در متن نیز مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و درنهایت نوشته‌ای روان، منسجم و یکدست حاصل می‌شود.

شغل ویراستاری چیست؟

کار ویراستاری ترکیبی از دانش و هنر است. ویراستار با دانشی که در حوزه دستور زبان فارسی دارد و با بهره‌گیری از هنر نویسندگی خود به بازبینی و اصلاح انواع نوشته‌ها از نظر غلط‌های املایی، خطا‌های دستوری، ابهامات و اطلاعات نادرست می‌پردازد و به نوشته نظم و ترتیب می‌دهد.

ویراستاری شغلی است که نیاز به سرمایه ندارد و ویراستار می‌تواند به‌عنوان شغل دوم خود و حتی به‌صورت دورکاری به این کار بپردازد. اما در کنار این مزایا، ویراستاری مهارتی است که نیاز به سال‌ها تلاش و کسب تجربه دارد و برای اشتغال در این حرفه فرد باید واجد شرایط زیر باشد:

• دانش فنی در شیوه خط فارسی، علائم نگارشی
• آشنایی با اصول فنی حروف‌چینی
• ذوق نویسندگی و آشنایی با انواع مختلف نوشته‌ها
• اطلاعات عمومی بالا و آشنایی با اعلام و نام افراد
• صبر، حوصله، دقت و علاقه فراوان

۵ نکته کاربردی در زمینه ویرایش علمی و تخصصی مقاله

پنج نکته زیر از مهم‌ترین مواردی هستند که در حین نگارش مقاله یا در هنگام ویرایش آن باید در نظر داشته باشید:

1. کوتاه بنویسید. از تکرار مطالب خودداری کنید و از ارائه توضیحات طولانی درباره موضوعات پیش‌پا افتاده پرهیز کنید.
2. ساده بنویسید. استفاده از جملات مجهول، طولانی و مرکب در مقالات تخصصی پسندیده نیست. تلاش کنید پیام خود را به ساده‌ترین شکل ممکن بیان کنید.
3. واضح بنویسید. از عبارات انتزاعی یا مبهم که سبب سوء‌برداشت می‌شوند، پرهیز کنید و متن خود را با زبانی بنویسید که جای تردیدی برای خواننده باقی نگذارد.
4. سنتی عمل کنید. برخی اوقات پژوهشگران تازه‌کار برای ارتقای مقاله خود در نحوه ارائه نتایج، شیوه روایت، رسم نمودار‌ها و غیره دست به نوآوری می‌زنند، اما باید بدانید که نوآوری آن‌هم از سوی یک تازه‌کار مورد‌پسند سردبیران و داوران قرار نمی‌گیرد و چه بسا که سبب رد شدن مقاله هم بشود.
5. از خود انتقاد کنید. قسمت‌هایی را که نتیجه‌گیری‌های شما نامشخص یا متناقض است، شناسایی کنید و تأکید کنید که تحقیقات بیشتری در آن زمینه باید انجام شوند (قبل از اینکه شخص دیگری آن را بگوید).

یک ترفند: اگر مقاله شما پتانسیل چاپ شدن در مجلات ISI با ضریب تأثیر بالا را دارد، آن را ابتدا به یک مجله علمی پژوهشی ارسال کنید. مجله مذکور به تصور اینکه شما قصد چاپ مقاله را در آن دارید، اقدام به داوری مقاله شما می‌کند و بسیاری از خطا‌های مقاله توسط داوران مجله مشخص می‌شوند که شما می‌توانید پیش از ارسال به مجله هدف خود، آن‌ها را اصلاح کنید. البته این فرآیند بسیار زمان‌بر بوده و شما را از ویراستاری بی‌نیاز نمی‌کند.

مراحل مختلف ویرایش علمی و تخصصی مقاله چیست؟

قسمت اول: بررسی ساختار، سبک نوشتاری و محتوا مقاله

• خواندن چند باره متن: این کار موجب می‌شود به خطاهای رایج متن پی ببرید. این کار به ویرایش کامل و دقیق مقاله نیز کمک می‌کند.
  در صورتیکه مقاله بصورت تایپی نوشته شود، پرینت آن را گرفته و بر روی نسخه کاغذی ویراستاری آن را انجام دهید. چون خواندن نسخه چاپی راحت‌تر است.
• بررسی ساختار بندی مقاله: هنگام ویرایش مقاله توجه به مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری آن بسیار حائز اهمیت است. اطمینان حاصل کنید که پاراگراف‌ها با ترتیب منطقی مرتب شده‌اند. یعنی با مقدمه شروع شده، با بدنه ادامه یافته و با نتیجه‌گیری تمام شده است.
• داشتن جمله مرکزی: بسیاری از مقاله‌ها در هر دو مقدمه و نتیجه‌گیری، جمله مرکزی دارند. جمله مرکزی باید در قسمت نتیجه‌گیری با حفظ مفهوم اصلی به گونه‌ای دیگر بیان شود. جمله مرکزی باید هدف کلی مقاله را بیان کند.
• بررسی صراحت و شفافیت هر بخش: در این مرحله از ویرایش مقاله، هر بخش بایستی با دقت مورد بازبینی قرار گیرد تا شفافیت مفهوم آن مشخص شود. از خود بپرسید که آیا این بخش به هدف مقاله اشاره دارد؟ آیا با جمله مرکزی من مرتبط است؟ اطمینان حاصل کنید که در هر بخش کلمات و زبان گویا بکار رفته است. هر بخش را با صدای بلند خوانده و زبان گویا و قابل فهم آن را تایید کنید.
• تایید لحن گفتاری مقاله: لحن گفتاری مقاله بایستی با هدف مقاله مطابقت داشته باشد. اگر مقاله شما تخصصی و علمی است، لحن نوشتاری باید رسمی باشد. در این نوع مقاله‌ها اصطلاحات تخصصی و دشوار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• توجه به ساختار جمله و استفاده از فعل در مقاله: جملاتی که در مقاله استفاده می‌شوند باید اندازه متفاوتی داشته باشند. یعنی برخی از آن‌ها طولانی و برخی کوتاه نوشته شوند. بعنوان مثال، ممکن است جمله‌ای بنویسید که ده کلمه داشته باشد و با جمله‌ای دنبال شود که فقط پنج کلمه دارد. داشتن جملاتی با اندازه مختلف موجب می‌شود که مقاله شما قوی‌تر باشد.
• نشان دادن مقاله به فرد دیگر: روش خوب دیگر ویرایش، ویراستاری مقاله توسط فرد دیگری است. گاهی اوقات، خواندن و ویرایش مقاله توسط فرد دیگر بسیار موثر است زیرا به مواردی اشاره می‌کند که شما در حین ویرایش به آن‌ها توجه نکرده‌اید. از یک دوست، اعضای خانواده یا … درخواست کنید مقاله شما را خوانده و به اشکالات آن اشاره کنند.

قسمت دوم: بازبینی ساختار دستوری، املایی و نشانه گذاری

• متکی نبودن به spellcheck: از آنجاییکه امروزه اکثر مقالات بصورت تایپ شده می‌باشند، دسترسی به spellcheck بسیار آسان است. برنامه‌ای که گرامر، املا و نشانه گذاری را بررسی می‌کند.استفاده از این برنامه خوب است اما توصیه می‌شود در حین ویرایش مقاله به این برنامه متکی نباشید. اغلب این برنامه کلماتی را که از نظر املایی صحیح هستند اما از لحاظ معنایی به درستی استفاده نشده‌اند.
• بازبینی گرامر و املا هر جمله: متن را سطر به سطر بخوانید و اشکالات گرامری و املایی آن‌ها را تصحیح کنید. در یک صفحه خالی، متن را با کلمات و ساختار جدید بازنویسی کنید. برای پی بردن به این نوع اشکالات جملات را با صدای بلند برای خود بخوانید.
  به رایج‌ترین خطاهای املایی توجه کنید. بعنوان مثال، “It’s” به جای “Its ” ، “there” به جای “their”.
• بررسی نشانه‌گذاری در مقاله: مقاله را خوانده و دور همه نشانه‌گذاری‌ها خط بکشید. سپس، از استفاده صحیح آن‌ها در جمله اطمینان حاصل کنید. استفاده صحیح از علائم این اطمینان را به خواننده می‌دهد که نویسنده بر جزییات توجه کافی داشته و مفهوم متن کاملا مبرهن است.به عنوان مثال، بررسی کنید که آیا بجای نقطه در آخر جمله ویرگول گذاشته‌اید یا خیر.
• برعکس خواندن مقاله: یکی از بهترین شیوه‌های بررسی ساختار دستوری، املایی و نشانه‌گذاری مقاله، خواندن آن از آخر به اول می‌باشد. جمله به جمله مقاله را از آخر خوانده، اشکالات را تصحیح کرده و به اول مقاله بروید. این کار موجب می‌شود بر روی هر کلمه متمرکز شده و استفاده صحیح آن در مقاله را تایید کنید.

گرامرلي (Grammarly) يك پلتفرم آنلاين است كه با هدف رفع ايرادهاي گرامري و نگارشي و همچنين مبارزه با سرقت هاي علمي و ادبی در سال ٢٠٠٩ در كشور اوكراين توسط الكس شوچنكر و ماكس ليتوين تاسيس شد.

قسمت سوم: بررسی فرمت مقاله

• تایید شماره صفحات مقاله: بسیاری از نویسندگان مقاله، شماره صفحه را در گوشه سمت راست صفحه وارد می‌کنند. اگر در مورد شماره‌گذاری صفحات دستورالعملی است، حتما باید آن‌ها را دنبال کنید. هر صفحه باید شماره داشته باشد. در حین ویرایش مقاله توجه به ترتیب شماره صفحات بسیار مهم است.
• توجه به صفحه عنوان و فهرست مطالب: فهرست عنوان بایستی طبق قوانین مقاله و مجله موردنظر فرمت‌بندی شود. اکثر صفحات عنوان دارای عنوان مقاله هستند که با نام نویسنده، تاریخ و نام دانشگاه دنبال می‌شوند. فرمت صفحه عنوان بستگی به سبک نوشتاری مقاله دارد.
  از فرمت‌بندی صحیح فهرست مطالب اطمینان حاصل کنید. فهرست مطالب را با استفاده از پردازشگر کلمه فرمت‌بندی کنید تا مقاله تخصصی و تمیز بنظر برسد.
• بررسی فاصله‌گذاری سطر، حاشیه‌ها و فونت مقاله: در صورت نیاز، فاصله‌گذاری مقاله را دو برابر کنید. هنگام ویرایش مقاله بایستی توجه داشته باشید که حاشیه‌ها از دستورالعمل‌های مقاله تبعیت کنند. استاندارد اکثر مقاله‌ها حاشیه‌های 1 اینچی می‌باشند.فونت مقاله نیز بایستی مطابق با موازین مجله‌ای باشد که برای چاپ مدنظر دارید. اندازه استاندارد اکثر مقاله‌ها فونت 12 می‌باشد.
• بررسی نقل قول‌ها در مقاله: تمامی منابع و مراجع بایستی به درستی در مقاله بیان شوند. با توجه به سبک نوشتاری مقاله، APA, MLA و غیره، نقل قول مناسب ابید بکار رود. تمامی نقل قول‌ها باید به درستی در داخل متن، پاورقی‌ها و پی‌نوشت‌ها ذکر شوند.

جمع بندی ویرایش علمی و تخصصی مقاله

با توجه به آنچه گفته شد، یافتن یک ویراستار علمی متبحر می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، چرا‌که مشخصات بالا را در کمتر فردی می‌توان یافت و اگر چنین فردی هم پیدا شود، ممکن است صاحب مشاغل رده‌بالا باشد و وقت ویراستاری مقالات را نداشته باشد.

برای همین می توانید از نرم افزارهای ویرایش متن استفاده کنید. برای مشاهده لیست کامل نرم افزار های ویرایش متن به فروشگاه گرامرلی مراجعه کنید.