مجازات سرقت ادبی چیست؟

مجازات سرقت ادبی چیست؟ سرقت ادبی بدین معناست که شما ایده و جملات دیگران را به عنوان ایده و جملات خودتان جا بزنید. اغلب دانشجویان ناخواسته مرتکب سرقت ادبی می شوند. اگر حین سرقت ادبی مچتان را بگیرند، عواقب آن می تواند اثرات مخربی بر جنبه تحصیلی و متعاقبا شغلی تان داشته باشد.

برای دانشجویان، مجازات به شدت تخلف بستگی دارد؛ جدی ترین نتیجه اش می تواند اخراج شما از دانشگاه باشد. و اگر  حرفه ای هستید، سرقت ادبی می تواند منجر به  پایان کارتان شود و عواقب قانونی جدی به همراه داشته باشد.

بنابراین، بسیار مهم است که سرقت ادبی و شایع ترین شکل های آن را بشناسید تا از پابان کار تحصیلی و شغلیتان جلوگیری کنید. تا پایان مقاله با گرامرلی همراه باشید.

تاریخچه سرقت ادبی

در گذشته، تعداد نویسندگان و هنرمندان و یا افرادی که یک اثر و یا ایده خاصی را خلق می‌کردند، زیاد نبوده است و همین موضوع سبب می‌شد تا افراد سوجو تمایل به استفاده از آثار و کتاب‌های تولید شده کنند.

جدای از این که مانند حال حاضر، روش‌ها و ابزارهای قانونی برای تشخیص کپی بودن مطالب و آثار منتشر شده وجود نداشت، در این صورت کپی برداری امری چندان دشوار نبوده و به مراتب چنین تخلفاتی صورت می‌گرفت.

با توجه به این که حوزه فناوری در گذشته، رشد بسیار پایینی داشت و مانند اکنون چندان پیشرفته نبود اما باز هم جرایمی در حوزه استفاده از حق نشر و اثر تولید شده دیگران نداشت. اما امروزه با توجه به این که پیشرفت تکنولوژی در سطح قابل قبولی قرار دارد و ابزارها و دستگاه بسیار پیشرفته در این زمینه است، وقوع جرائم در زمینه آثار ادبی و هنری به مراتب بیشتر از زمان قیم است.

البته که به سبب وجود تخلفاتی در مورد سرقت ادبی و به نحوی دزدیدن آثار هنری افراد دیگر، کسانی که اقدام به خلق یک ایده و موضوع خاص می‌کنند، به نحوی از آثار خود تا حد امکان محافظت می‌کنند تا زمینه سوء‌استفاده از آن‌ها به وجود نیاید.

در رابطه با تاریخچه سرقت ادبی نمی‌توان تاریخ و یا شرایط خاصی را در نظر گرفت و صرفا به یک زمان مشخص، این تخلفات را محدود نمود. هر نوع تخلفی که پیرامون استفاده از اختراع، ایده، اثر هنری و موارد دیگر صورت گیرد، می‌توان گفت که جرم سرقت ادبی صورت گرفته است.

البته در قانون کشور ما به بررسی تخلف سرقت ادبی پرداخته است و با وجود یک سری شرایط خاص، تعیین مجازات برای آن‌ها صورت گرفته است. با توجه به این که امکان سوء‌استفاده از موضوعات مرتبط با حق مالکیت فکری وجود دارد و به نحوی حق نشر کتاب و یا یک اثر هنری خاص، به نفع دیگران استفاده شود، لازم است که با تعریف سرقت ادبی آشنا شویم.

سرقت ادبی چیست؟

اختراعاتی که انجام می‌شوند و یا این که افرادی ایده و نظرات موثری را ارائه می‌دهند، از نظر قانون امری ارزشمند و قابل احترام بوده و تنها به دستاوردهای مادی، توجه خاصی نمی‌شود. دادن ایده در رابطه با موضوعات خاص، می‌تواند به وجود آورنده مالکیت فکری باشد و دیگران حق سوء استفاده و یا استفاده بدون رضایت دیگران، از ایده و فکر دیگران ندارند.

افرادی که با به کارگیری دانش و فکر خود، ایده خاصی را می‌دهند که تا به اکنون نظیر آن وجود نداشته و به نحوی نوپا محسوب می‌شود، مالکیت بر این افکار و اندیشه‌ها را داشته و استفاده بدون رضایت از این امور می‌تواند عواقبی را به همراه داشته باشد.

آثار ادبی دیگران، به هر شیوه و شکلی که باشد، محترم و ارزشمند بوده و گاها در خلق این آثار ادبی و یا علمی، تخلفاتی رخ می‌دهد که می‌توان به عنوان سرقت ادبی از آن‌ها یاد کرد.

حال در این زمینه سوال می‌شود که منظور از سرقت ادبی چیست و سرقت چه موارد و موضوعاتی می‌تواند به عنوان سرقت ادبی شناخته شود؟ عنوان سرقت ادبی شاید برای بسیاری از افراد جالب باشد و یا این که برای اولین بار باشد که با این موضوع مواجه می‌شوند. موضوع سرقت و یا دزدی در ذهن اغلب افراد بدین صورت است که سرقت همان عمل مجرمانه‌ای که سبب ربودن مال و یا دزدین اموال مردم می‌شود.

جرم سرقت مطابق با قانون مجازات اسلامی، جرمی محسوب شده که ربودن مال انجام می‌شود ولی موضوع سرقت ادبی با تعریفی که از جرم سرقت در همین قانون بیان شده، فرق دارد.

برای فهم بهتر سرقت ادبی، تصور کنید که شما یک اثر هنری و یا ادبی و یا این که یک مقاله و کتاب علمی تولید کرده‌اید و طبیعتا برای آن که آثار و نشر مربوطه به وجود بیاید، تلاش‌های بسیاری را انجام داده باشید.

جدای از این که برای تولید یک اثر، هزینه‌های مادی و معنوی قابل توجهی مورد توجه خلق کننده، داشته است، مدت زمان زیادی نیز در این زمینه صرف شده تا ایده مورد نظر هنرمند و یا دانشمند، به مرحله‌ای برسد که مورد دلخواه او است.

حال با این شرایط ذکر شده، فردی بخواهد که از آثار شما که برای به ثمر رسیدنشان سال‌های متوالی تلاش کردید، به نفع خود سوء استفاده کند. در واقع متوجه این موضوع شوید که یک نفر یا چندین نفر در حال استفاده کردن از ایده و یا آثار هنری و ادبی شما می‌باشند، بدون آن که رضایتتان در این زمینه گرفته شده باشد.

در واقع به رفتاری که چنین افراد سودجو برای کپی از آثار و هنرهای خلق شده که متعلق به فرد یا افراد دیگر است، می‌کنند در اصطلاح حقوقی، سرقت ادبی گفته می‌شود.

استفاده از آثار هنری و یا تولید یک کتاب توسط عموم مردم تخلف محسوب نمی‌شود اما زمانی این رفتارها می‌تواند بر خلاف قواعد و مقررات باشد که فرد متخلف، بدون رضایت مالک، یک سری استفاده‌هایی می‌کند که بنا بر رضایت مالک اثر نیست.

عواقب و پیامد های جدی سرقت ادبی

اگر در حیطه کاریتان مرتکب سرقت ادبی شده باشید، به احتمال زیاد امکان هر گونه افزایش حقوق، ارتقاء شغلی  یا حتی پیشنهادهای خوب کاری را از دست خواهید داد. در حالیکه اغلب شخصیت های عمومی و نویسندگان جدی ترین پیامدهای سرقت ادبی را متحمل می شوند، این بدین معنا نیست که حرفه های دیگر با عواقب شدید و سخت این کار مواجه نخواهند شد.

مجازات قانونی

علاوه بر عواقب ذکر شده، سارقین ادبی ممکن است با عواقب قانونی جدی مواجه شوند، چه از قشر دانشجویان باشند و چه از کارشناسان حرفه ای.

نقض قانون کپی رایت

مهم ترین مسئله، نقض حق نسخه برداری و یا کپی رایت است. اگر مرتکب سرقت ادبی شوید، ممکن است نویسنده متن اصلی زمینه های قانونی برای پیگرد شما ایجاد کند و اگر در این راه موفق شود، شما مجبور به جبران خسارت های نقدی خواهید شد، به علاوه ی هزینه های حقوقی که ممکن است در طول این فرآیند مجبور به پرداختش باشید.

ترنتین (Turnitin/Ithenticate) یکی از بهترین و معتبرترین سایت های بررسی سرقت ادبی و علمی و بررسی مشابهت متنی در جهان می­ باشد. تقریباً همه مراکز علمی و مجلات معتبر دنیا، با استفاده از این ابزار، مقالات و متون علمی را بررسی و به لحاظ مشابهت امتیازگذاری می کنند.

۳ نکته برای دوری از سرقت ادبی

اجتناب از سرقت ادبی ممکن است دشوار باشد، اما سه قاعده و جود دارد که با رعایت آنها می توانید از این خطای آکادمیک جلوگیری کنید:

1. منابع خود را استناد کنید.
2. در همه حال پیگیر منابع خود باشید. این شامل ذخیره آنها به صورت آنلاین و یا به طور مستقیم بر روی کامپیوترتان می شود .
3. حتی اگر مطمئن هستید که مرتکب هیچ گونه سرقت ادبی نشده اید، در نهایت از یک نرم افزار بررسی سرقت ادبی برای متنتان استفاده کنید.

مجازات سرقت ادبی

سرقت ادبی علاوه بر جنبه کیفری از جنبه حقوقی نیز قابل پیگیری است:

از  جنبه کیفری می توان فرد مرتکب سرقت ادبی را در دادسرای عمومی و انقلاب تحت تقیب قرار داد. عنصر مادی جرم سرقت ادبی عبارتست: از عمل مرتکب که شامل نشر، پخش و عرضه اثر می باشد.

موضوع جرم، اثر فرد دیگری است که مورد حمایت قانون است. این جرم مطلق است و مقید به نتیجه نیست “عنصر معنوی” جرم عبارت است از فعل و انفعال ذهنی انسان برای انجام عمل خلاف قانون و یا فعالیت ذهن در راستای عمل خلاف قانون است. علم به حکم مفروض است و جهل به قانون رافع مسئولیت مرتکب نمی باشد.

عنصر قانونی جرم سرقت ادبی ماده ۲۳ قانون حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان (مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۴۸) می باشد.”هرکس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده، بدون اجازه او یا به عمد به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده، نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.”

مجازات سرقت ادبی علاوه بر جنبه کیفری از نظر حقوقی نیز قابل پیگیری است:

بدین نحو که شخص ذینفع می‌تواند پس از صدور کیفرخواست و ثبت پرونده در دادگاه کیفری دادخواست مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم سرقت ادبی را با جلب نظر کارشناس به همان دادگاه کیفری ارائه دهد و به این دادخواست همزمان با جنبه کیفری جرم رسیدگی می گردد.

در عین حال چنانچه در ذینفع در این مرحله دادخواست حقوقی خود را ارائه ندهد پس از قطعی شدن رای محکومیت مرتکب نیز در دادگاه حقوقی قابل مطالبه می باشد و همچنین چنانچه ذینفع درمهلت قانونی شکایت کیفری خود را مطرح ننماید نیزجنبه حقوقی مطالبه ضرر و زیان ناشی از سرقت ادبی در دادگاه های حقوقی قابل مطالبه می باشد.